doppler ne demek?

Doppler Etkisi

Doppler etkisi, bir kaynağın ve bir gözlemcinin birbirlerine göre hareketli olmaları durumunda, gözlemcinin algıladığı frekansın, kaynağın yaydığı frekanstan farklı olması olayıdır. Bu etki, ses dalgaları, ışık dalgaları ve diğer elektromanyetik dalgalar için geçerlidir.

Temel İlke:

Bir kaynak gözlemciye doğru yaklaşıyorsa, dalgalar sıkışır ve frekans artar (daha yüksek perdede duyulur veya daha mavi renkte görünür). Kaynak gözlemciden uzaklaşıyorsa, dalgalar seyrekleşir ve frekans azalır (daha düşük perdede duyulur veya daha kırmızı renkte görünür).

Uygulama Alanları:

• Tıp: Doppler Ultrason ile kan akış hızının ölçülmesi.
• Astronomi: Kırmızıya Kayma ve Maviye Kayma gözlemleri ile gök cisimlerinin hızlarının ve uzaklıklarının belirlenmesi.
• Radar: Hareketli hedeflerin hızlarının ölçülmesi (örneğin, trafik radarları).
• Hava Tahmini: Doppler Radarı ile yağış alanlarının ve rüzgar hızlarının belirlenmesi.

Matematiksel İfade:

Doppler etkisinin matematiksel ifadesi, dalganın türüne (ses, ışık, vb.) ve hızların göreli olup olmamasına bağlı olarak değişir. Temel formüller şunlardır:

• Ses Dalgaları için (düşük hızlarda):
  • f' = f * (v ± v₀) / (v ± vs)
    • f': Gözlemcinin algıladığı frekans
    • f: Kaynağın yaydığı frekans
    • v: Dalganın ortamdaki hızı (örneğin, havadaki ses hızı)
    • v₀: Gözlemcinin hızı (kaynağa doğru + , kaynaktan uzaklaşırken -)
    • vs: Kaynağın hızı (gözlemciye doğru - , gözlemciden uzaklaşırken +)
• Işık Dalgaları için (relativistik): Formül daha karmaşıktır ve özel görelilik teorisini içerir.

Özet: Doppler etkisi, hareketli bir kaynağın yaydığı dalgaların frekansının, gözlemcinin hareketine bağlı olarak değiştiği önemli bir fiziksel olgudur ve birçok alanda uygulama alanı bulmaktadır.