deizm ne demek?

Deizm, tanrı'nın evreni yarattığını ancak daha sonra onunla ilgilenmediğini savunan bir inanç sistemidir. Diğer bir deyişle, evrenin bir yaratıcısı olduğuna inanılır ancak bu yaratıcının insanların hayatlarına müdahale etmediği, mucizeler gerçekleştirmediği ve vahiy göndermediği düşünülür. Deistler genellikle kutsal kitapların ilahi kaynak olmadığına ve dinlerin insan yapımı kurumlar olduğuna inanırlar.

Deizmin temel özellikleri şunlardır:

• Tanrı'nın Varlığı: Deizm, evrenin akıllı bir tasarımcı tarafından yaratıldığını varsayar. Ancak bu tanrı, kişisel bir tanrı değil, daha çok uzak ve müdahalesiz bir varlıktır. Antropomorfik (insan benzeri) özelliklerden yoksundur.
• Tanrı'nın Müdahalesinin Yokluğu: Tanrı, evrenin yaratılmasından sonra müdahale etmez, insanlara yardımcı olmaz veya cezalandırmaz. Mucizeler, vahiyler ve dualara cevaplar yoktur.
• Doğanın Kanunları: Deistler, evrenin doğal kanunlara göre işlediğine inanır ve bu kanunların Tanrı tarafından kurulduğuna inanırlar.
• Akıl ve Sebep: Deizm, akıl ve sebep kullanımını vurgular. İnanç, körü körüne itaat değil, akılcı düşünceye dayanır.
• Ahlak: Deistler genellikle ahlaki değerlerin doğal olarak var olduğuna ya da akıl ve mantık yoluyla elde edilebileceğine inanır. Dinin ahlaki değerlerin kaynağı olduğuna inanmazlar.
• Kutsal Kitaplara Eleştirel Yaklaşım: Deistler, kutsal kitapların ilahi vahiy olmadığına, insan yapımı olduğuna ve zaman içinde değiştiğine inanır.

Deizm ile diğer inanç sistemleri arasındaki farklar:

• Teizm: Tanrı'nın evrenle sürekli olarak etkileşimde bulunduğunu ve insanların hayatlarına müdahale ettiğini savunur.
• Ateizm: Tanrı'nın var olmadığını savunur.
• Agnostisizm: Tanrı'nın varlığının bilinmesinin mümkün olmadığını savunur.

Deizmin Tarihi:

Deizm, özellikle 17. ve 18. yüzyıllarda Avrupa'da Aydınlanma döneminde popüler olmuştur. Isaac Newton, Thomas Paine ve Benjamin Franklin gibi önemli düşünürler deist görüşlere sahipti veya deizmden etkilendiler.

Deizmin Eleştirileri:

Deizmin eleştirileri, genellikle Tanrı'nın varlığını kanıtlamanın zorluğu ve ahlaki değerlerin kaynağı konusunda yetersiz kalması etrafında döner. Ayrıca, uzak ve müdahalesiz bir Tanrı'nın ibadete ve kişisel bir ilişkiye konu olup olamayacağı sorusu da tartışmalıdır.

Özetle, deizm, evrenin akıllı bir yaratıcısı olduğuna inanırken, bu yaratıcının insan müdahalesi olmaksızın evreni doğal kanunlarla yönettiğini öne süren bir görüştür. Bu, teizm ve ateizm arasında farklı bir bakış açısı sunmaktadır.