darende ne demek?

Darende (), Malatya ilinin bir ilçesi. İlçe merkezi, Malatya kentinin 74 km (46 mil) kuzeybatısında,¹ Sivas kentinin 140 km (87 mil) güneyinde,² ve Kayseri kentinin 117 km (110 mil) doğusunda yer alır.³ Batısı ve kuzeyinde Sivas, doğusunda Hekimhan, güneyinde Akçadağ, Elbistan, kuzeybatısında Gürün, kuzeyinde Kuluncak ve Kangal ilçeleri bulunmaktadır.

Tarihçe

Darende, geçmişte Taranda/Daranda⁴ ve Derindere⁵ olmak üzere pek çok isim ile anılmıştır. Bölgenin, Arslantepe⁶ and Cafer Höyük⁷ gibi komşu arkeolojik sitlere dayanarak MÖ 7000-5000'den beri yerleşim yeri olduğu varsayılmaktadır.⁸⁹

Darende'de bilinen ilk idari birim Hititlerce kurulmuştur.¹⁰ İlçe sınırları içinde Hitit dönemine ait kalıntılardan biri Darende merkezinin batısındaki Arslantaş bölgesinde yer alan bir çift aslan heykelidir.¹¹ Kronolojik olarak, idare kontrolü Hitit, Mitanni, Asur, Ahameniş, Roma, Bizans, Emevi, Abbasi, Selçuklu, Danişmendli, Anadolu Selçuklu, İlhanlı, Eretna, Dulkadiroğulları, Memlûk ve Osmanlı altında kalmıştır.¹²

Bölgeyi çevreleyen doğal kanyonların düzenleşiminden ötürü (örneğin Tohma kanyonu), ilçe bölgesinin komşu birçok yöreden gelen ticaret, göç ve askeri güzergahların bir kesişim noktası olduğu bildirilmiştir; örnek olarak, I. Şuppiluliuma, Hitit hakimiyetini Akdeniz ve Mezopotamya'da Yeni Krallık'a karşı genişletirken ilçe bölgesini güneye ulaşmak için kullanmıştır¹³ ve I. Basil, Müslümanlara karşı seferlerini ilçe bölgesi üzerinde yürütmüştür.¹⁴

1921 yılında Yozgat Milletvekili Süleyman Sırrı İÇÖZ, Darende'nin il olması için TBMM'ye teklifte bulunmuş, meclis genel kurulu büyük bir tepki göstererek öneriyi reddetmiştir.¹⁵

Coğrafya

İlçe topraklarını Güneydoğu Toroslar'ın kuzeye doğru yönelmiş dağ sıraları ve bunların arasında bulunan çöküntü alanı engebelendirmektedir. Bu alanın güneyinde Nurhak Dağları'nın uzantıları bulunmaktadır. Ayrıca kuzeydoğuya doğru uzanan ve Tohma Suyu Vadisi ile kesilen bu dağlık alanda ayrı ayrı dağlar bulunmaktadır. Günpınar Şelalesi ilçe sınırlarındaki Tohma Çayı üzerinde bulunur. Güneydoğu Toroslar'ın bir kolu olan Hezanlı Dağı ilçenin batısını engebelendirir.

Darende'nin doğu sınırı boyunca uzanan Akçababa Dağları ise Nurhak Dağları'nın kuzeydoğu uzantılarıdır. Ancak bunlar çok yüksek dağlar değildir. Akçababa Çalı Tepe ve kuzeydeki Leylek Dağı bu bölümdeki en yüksek dağlardır. İlçede aşınma sonucu ortaya çıkmış platolar oldukça geniş bir yer tutmaktadır.

İlçe topraklarını Tohma Suyu ile onun kollarından Balıklıtohma Çayı sulamaktadır. Bu iki akarsuyun birleştiği yerde ilçenin en önemli ovası olan Mığdı Düzü Ovası bulunur. Yaklaşık 5000 hektarlık bir alana yayılan Mığdı Düzü'nün orta kesimleri düz olup, kenarlara doğru yükselir ve engebeli bir görünüm alır. Akarsuların taşıdığı alüvyonlardan ötürü bu ova tarım yönünden oldukça verimlidir. İlçede sulanabilir arazi olarak Tohma Çayı boyundaki araziler sayılabilir. Yeniköy, Balaban, Ağılyazı ve Başdirek ovaları ilçenin tarım yapılabilen diğer ovalarıdır.

İklim

İlçede karasal iklim hüküm sürmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer.

Nüfus

Ekonomi

İlçenin ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler; arpa, buğday, şeker pancarı, nohut ve patatestir. Sulak kesimlerde de sebzecilik yapılmaktadır. İlçede meyve bahçeleri de yaygın olup; dut, kayısı ve üzüm yetiştirilen meyvelerin başında gelmektedir. Hayvancılıkta sığır, koyun ve kıl keçisi besiciliği yapılmaktadır.

İlçenin en büyük gelir kaynağı kayısı olup, 1,5 milyon civarında kayısı ağacı vardır. Malatya'nın toplam kayısı üretiminin 4'te birini karşılayan Darende, Türkiye dışındaki ülkelere de kayısı ihracatı yapmaktadır.

İlçe topraklarında krom ve demir yatakları vardır.

Kültür

Halk müziği

Türk halk müziği üzerine bir metaveri analizi, Darende'ye ait on iki türkü rapor etmiştir:¹⁶

Türkü	Makam	Derleyen
Arpa derdim süt iken	Hüseyni	Muzaffer Sarısözen
Çık daldan erik devşir	Uşşâk	Nazmi Özalp
Değirmenin postu dar	Hüseyni	Muzaffer Sarısözen
Değirmen üstü çiçek	Muhayyer	Ahmet Yamacı/Turhan Karabulut
Dereden duman galktı	Hüseyni	Yücel Paşmakçı
Elinde de şişe	Hüseyni	Muzaffer Sarısözen
Eğer yârin sana yaran olursa	Muhayyer	Yücel Paşmakçı
Kırmızı gül goncasını	Nikriz	Turhan Karabulut
Sabahınan sabahınan	Hüseyni	Muzaffer Sarısözen
Su içtim yudum yudum	Hüseyni	Nazmi Özalp
Su gelir lüle lüle	Muhayyer	Muzaffer Sarısözen
Sarı çiçek sarardıyı dağları	Hüseyni	Nazmi Özalp

Darende türküleri¹⁷

Hazeyince Dili

Darende'nin esnaf ve zanaatkârları arasında, Hazeyince/Hazeynce olarak adlandırılan bir mini kripto dil ortaya çıkmış ve günümüze kadar kullanılmaya devam edilmiştir.¹⁸

Bu mini dilin kelime dağarcığı, Arapça, Farsça ve Rusça gibi dillerden devşirilmiş ve Türkçe gramerin içine gömülmüştür. Bu sayede, iletişim esnasında esnaf ve zanaatkârların dışında bırakılmak istenen kimseler iletişim dışı bırakılabilmektedir.¹⁹

Festivaller

Darende'de geleneksel olan yaz festivallerinden biri Zengibar Karakucak Güreş ve Kültür Festivali festivalidir.²⁰ (Karakucak stili bir Oğuz-Türki güreş stilidir.²¹)

Kaynakça

</ref>

²²

²³

²⁴

²⁵

²⁶

²⁷

²⁸

²⁹

}}

Dış bağlantılar

• Yerelnet profili
• Darende Kaymakamlığı resmî sitesi
• Darende Belediyesi resmî sitesi

Orijinal kaynak: darende. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩
16. ↩
17. ↩
18. ↩
19. ↩
20. ↩
21. ↩
22. ↩
23. ↩
24. ↩
25. ↩
26. ↩
27. ↩
28. ↩

29. {{ Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Gülseren |ad1=Cemil |başlık=Darende'nin Gizli Dili Hazeynce |dergi=Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi |tarih=2001 |cilt=II |sayı=2 |sayfa=159 |dil=Türkçe }} ↩

Kategoriler