bilirubin ne demek?

Bilirubin, vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin yıkımı sonucu oluşan bir atık üründür. Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin, ömrünün sonuna geldiğinde parçalanır ve bilirubin açığa çıkar. Bu süreç doğal ve sürekli olarak gerçekleşir.

Bilirubin iki ana formda bulunur:

• Direkt (konjuge) bilirubin: Karaciğerde işlenmiş ve suya çözünebilir hale getirilmiş bilirubindir. Vücuttan idrar ve dışkı yoluyla atılmaya hazırdır.
• İndirekt (serbest) bilirubin: Karaciğerde işlenmemiş, suya çözünmeyen ve kan dolaşımında dolaşan bilirubindir.

Bilirubin'in vücuttaki yolculuğu şu şekildedir:

1. Kırmızı kan hücrelerinin yıkımı: Dalakta ve karaciğerde yaşlanmış kırmızı kan hücreleri parçalanır.
2. Hemoglobinin parçalanması: Hemoglobin, heme ve globine ayrılır.
3. Bilirubin oluşumu: Heme, biliverdinden bilirubine dönüşür (indirgenmiş bilirubin).
4. Kan dolaşımına geçiş: İndirekt bilirubin kana karışır ve albümine bağlanır.
5. Karaciğere ulaşım: Albümine bağlı indirgenmiş bilirubin karaciğere taşınır.
6. Karaciğerde konjugasyon: Karaciğerde glukuronik aside bağlanarak direkt bilirubine dönüşür.
7. Safra salgılanması: Direkt bilirubin safra yoluyla safra kesesine ve ince bağırsağa taşınır.
8. Dışkı yoluyla atılım: Bağırsak bakterileri direkt bilirubini sterkobiline dönüştürür, bu da dışkıya rengini verir.
9. İdrar yoluyla atılım: Küçük bir miktar direkt bilirubin böbrekler tarafından filtrelenir ve idrarla atılır.

Yüksek bilirubin seviyeleri (hiperbilirubinemi): Kan dolaşımındaki bilirubin seviyelerinin yükselmesi sarılığa (sarılık) neden olabilir. Bu durum, cildin ve göz beyazlarının sararmasıyla karakterizedir. Hiperbilirubinemi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir:

• Karaciğer hastalıkları: Hepatit, siroz, karaciğer kanseri gibi.
• Safra yollarının tıkanması: Safra taşları veya tümörler gibi.
• Kırmızı kan hücrelerinin aşırı yıkımı (hemoliz): Orak hücre anemisi, talasemi gibi.
• Gilbert sendromu: Kalıtsal bir karaciğer rahatsızlığı.
• Dubin-Johnson sendromu: Kalıtsal bir karaciğer rahatsızlığı.
• Rotor sendromu: Kalıtsal bir karaciğer rahatsızlığı.
• Yeni doğan sarılığı: Yeni doğan bebeklerde sık görülen ve genellikle zararsız olan bir durum.

Yüksek bilirubin seviyeleri ciddi sağlık sorunlarının bir işareti olabilir. Sarılık veya diğer belirtiler varsa bir doktora danışmak önemlidir. Doktor, kan testleri ve diğer muayenelerle bilirubin seviyelerini ölçer ve hiperbilirubineminin nedenini belirler. Tedavi, altta yatan nedene bağlıdır.