bekke ne demek?

Bekke (Arapça: بَكَّةُ‎), Kur'an'da, Âl-i İmrân Suresi'nin 96. ayetinde bahsi geçen bir yerdir. Geleneksel İslam anlayışına göre Bekke ile Mekke eş anlamlı olup, meal ve tefsirlerde de bu şekilde ele alınmaktadır. Buna karşın çeşitli akademisyenler Bekke'nin aslen günümüzdeki Mekke ile ilişkili olmayan bir bölge olduğunu öne sürmüş ve başka şehirler ile bağdaşlaştırmıştır. <small>Not: Türkiye Diyanet Vakfı'nınki de dahil olmak üzere çeşitli mealler Bekke'yi Mekke, ev kelimesini ise Kâbe olarak çevirmektedir.</small>

Etimoloji

Arapça kökenli bir kelime olan Bekke'nin, tıpkı Mekke gibi etimolojik kökeni belirsizdir.¹ İbn Manzûr'a atfedilen Lisânü’l-ʿArab eserine göre iki "k" ile yazılan بَكَّ (Bekke) kelimesi kalabalık anlamına gelmektedir ve şehrin ismi kentteki insan kalabalığından türemiştir.

Yorumlama

Bekke'nin Petra olduğu iddiası

Kanadalı arkeolog ve İslam tarihi araştırmacısı Dan Gibson'a göre sözü edilen yıkım bugünkü Mekke şehrinde değil, bundan yaklaşık 1200 kilometre kuzeyde, Petra'da gerçekleşmişti. Dan Gibson, ulaştığı en eski camilerin kıble duvarlarının Petra'yı göstermeleri ve ayet, hadis ve siyer kaynaklarındaki diğer bazı ifadeler sebebiyle Muhammed Petra'da yaşamış ve Medine'ye göç ettiğini iddia etmiştir. Ona göre Kur'an'da bahsedilen “bekke” veya “mekke” sözcükleriyle ifade edilen kıble ve nerede olduğu konusunda tartışmalar bulunan Mescid-i Haram (yasak toplanma yeri) Petra'daydı. Gibson, Bekke'nin küçük bir değişiklikle Mekke sözcüğüne dönüştürülmüş olabileceğini söyler.²

Geleneksel

İslam geleneği Bekke'yi, İslam'da kutsal kabul edilen Mekke şehri için eski zamanlarda kullanılmış bir isim olarak identife etmektedir.³⁴⁵⁶ Türkçe Kur'an meal ve tefsirlerin büyük bir kısmı Bekke kelimesini Mekke olarak çevirmektedir. Bekke aynı zamanda Müslüman alimler tarafından tüm şehri kastetmek yerine sadece Kâbe etrafındaki kutsal bölgeyi kapsar şekilde de kullanılmaktadır.⁷⁸⁹

Tarihsel revizyonist

Erken İslam tarihinin revizyonist okuluna mensup Tom Holland ve Patricia Crone gibi akademisyenler, genel İslam geleneğince kabul gören Bekke'nin Mekke şehri için bir isim varyantı olduğu fikrini sorgulamış ve şehrin başka bir bölgede bulunduğunu öne sürmüşlerdir.

Holland, Kılıçların Gölgesi adlı eserinde Bekke'nin Bizans İmparatorluğu'nun güney sınırlarına yakın bir yerde, muhtemelen Suriye-Levant sınır bölgesinde bulunmuş olması gerektiğini öne sürmüştür. Eserde bu sava destek olarak; Mekke'nin dönemin Bizanslı araştırmacıları tarafından düzenlenmiş Hicaz bölgesinin detaylı kayıtlarında bahsinin geçmemesi, Kur'an'da Bizans (Rûm) askeri seferlerinden bahsedilmesi ve Kur'an'da yer alan, Müşriklerin inek gütmeleri ve zeytin, nar ve üzüm bahçelerine sahip olmaları gibi betimlemelerin Mekke gibi aşırı kurak ve çöl iklimine sahip bir bölgede mümkün olmuş olamayacağı gösterilmiştir. Holland aynı zamanda Kur'an'da metinsel materyal açısından Hristiyan ve Rabbânî Yahudi metinler (Mişnah gibi) ile paralelliklerin varlığından ötürü Hristiyan ve Yahudi kültürünün yaygın olduğu bir coğrafyada bulunmuş olması gerektiğine değinmiştir.

Holland, Bekke'nin konumunun kesin olarak tespit edilmesinin imkansız olduğuna değinmekle birlikte, 7. yüzyıl ortasına tarihlenen anonim Nestoryan metinlerinde günümüzde Batı Şeria'da yer alan Mamre yerleşkesinin Araplar için kutsal bir hac yeri olduğuna değinilmesi ve bölgenin Kur'an'da betimlenen coğrafyaya uyması nedeniyle Mamre Bekke için olası bir konum olarak önerilmiştir. Kur'an'da Bekke ile beraber bahsi geçen Makam-ı İbrahim (İbrahim'in yeri) kalıbının ise Mekke'de yer alan bir taştan ziyade, Bekke'nin Levant'taki konumuna atıfta bulunan bir ipucu olduğuna değinmiştir.