aü kimya
auı
august weismann
august von platen-hallermünde
augustus tapınağı

aukus ne demek?

AUKUS (üç üye ülkenin isimlerinin kısaltması), 15 Eylül 2021 tarihinde Avustralya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından ilan edilen üçlü bir güvenlik paktıdır.1

Paktla birlikte, ABD ve Birleşik Krallık, Avustralya'yı destekleyerek nükleer enerjili denizaltılar geliştirmesine ve konuşlandırmasına yardım etmeyi ve Pasifik bölgesinde Batı'nın askeri varlığına katkıda bulunmayı hedefliyor.2 Avustralya başbakanı Scott Morrison, İngiltere başbakanı Boris Johnson ve ABD başkanı Joe Biden'ın ortak açıklamasında başka bir ülkeden isim geçmemesine rağmen, kimliği belirsiz Beyaz Saray kaynakları, bunun Çin'in Hint-Pasifik bölgesindeki etkisine karşı koymak için oluşturulduğunu iddia etti.3 Ancak İngiltere başbakanı Boris Johnson parlamentoya, paktın Çin'e karşı bir tepki amacıyla oluşturulmadığını söyledi.4

17 Eylül 2021'de, Avustralya'nın Fransa ile olan denizaltı anlaşmasını iptal etmesi nedeniyle Fransa, Avustralya ve ABD'deki büyükelçilerini geri çağırarak paktın kurulmasını "arkadan bıçaklama" olarak nitelendirdi.56

Anlaşma, yapay zeka, siber savaş, sualtı yetenekleri ve uzun menzilli saldırı yetenekleri gibi kilit alanları kapsıyor. Ayrıca, nükleer savunma altyapısında (muhtemelen Birleşik Devletler ve Birleşik Krallık ile sınırlı olan) bir nükleer bileşen de içermektedir.7 Anlaşma, askeri yeteneklere odaklanacak ve onu Yeni Zelanda ve Kanada'yı da içeren Five Eyes istihbarat paylaşım ittifakından ayıracak.8

Uluslararası tepkiler

Fransa

Fransa'nın Hint-Pasifik bölgesinde sahip olduğu denizaşırı bölgelerinin önemli bir bölümü bulunmaktadır. Fransız Polinezyası, Yeni Kaledonya, Wallis ve Futuna, Fransız Güney ve Antarktika Toprakları ve Clipperton Adası'nın yanı sıra Mayotte ve Réunion bölgeleri burada bulunur. Bu bölgedeki vatandaşlarının güvenliğine odaklı olarak Fransa'nın kalıcı bir askeri varlığını sürmektedir.9 Çin'in bölgedeki yükselişiyle bağlantılı olarak, Fransa-Avustralya denizaltı anlaşması da dahil olmak üzere, Avustralya (ve diğer komşu ülkeler) ile kurulan işbirliği Fransa için bir toprak güvenliği sorunudur.101112 13 Fransız hükümeti, kamuya duyurulmasından yalnızca birkaç saat önce Avustralya'dan, 12 Fransız denizaltısını14 satın almak için 90 milyar Avustralya doları tutarındaki sözleşmesiyi içeren, Attack sınıfı denizaltı projesinin iptal edileceğine dair resmi bir bildirim aldı.1516 Toplamda 35 milyar Euro'luk sözleşme bedelinin sadece sekizi Fransız şirketlerine gidecekti. Denizaltılar bunun yerine ABD ve İngiliz şirketlerinden satın alınacak.17 Fransız hükümeti, hem Attack sınıfı denizaltı projesinin iptaline hem de AUKUS anlaşmasına yol açan müzakerelerden haberdar edilmemesine kızdı.18 Fransız dışişleri bakanı Jean-Yves Le Drian ve silahlı kuvvetler bakanı Florence Parly ortak bir açıklamada, Avustralya'nın Fransa ile ortak denizaltı programından vazgeçme kararından duydukları hayal kırıklığını dile getirdiler.1920 Le Drian bir radyo röportajında ise ​​sözleşme feshi için "sırtımızdan vurulduk" ifadesini kullandı.21 17 Eylül'de Fransa Avustralya ve ABD büyükelçilerini geri çekti.22 Geçmişteki gerilimler ne kadar ciddi olursa olsun bugüne dek Fransa, ABD'deki büyükelçilerini geri çekmemişti.23 Bir diğer açıklamasında Le Drian, anlaşmanın "müttefikler ve ortaklar arasında, sonuçları ittifaklarımız, ortaklıklarımız ve Hint-Pasifik'in Avrupa için önemi hakkındaki vizyonumuzu doğrudan etkileyen kabul edilemez davranışlar oluşturduğunu" söyledi.2425 Fransa cumhurbaşkanı Emmanuel Macron daha yorum yapmış değil, ancak olayların geldiği nolta konusunda "öfkeli" olduğu bildiriliyor. Avrupa Birliği İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Clément Beaune, şu anda müzakere edilen Avustralya-AB ticaret anlaşmasıyla ilgili sorulara yanıt olarak, Fransa'nın Avustralya'ya güvenebileceğini öngörmediğini belirtti.26 Fransız parlamenter Arnaud Danjean, "Avustralyalılar AB ile Serbest Ticaret Anlaşmasının imzalanmasında bir gecikmeden daha fazlasını bekleyebilirler" dedi.27 Fransız Lowy Enstitüsü politika analisti Hervé Lemahieu, "iptalden kaynaklanan diplomatik hasarın onarılmasının yıllar alacağını ve kalıcı bir güvensizlik mirası bırakacağını" söyledi.28

Clément Beaune, bir röportajda İngiltere için "İngiliz komşularımız, AB'den ayrılarak kabullenilmiş bir kölelikle ABD'nin kürkçü dükkanına geri döndü." açıklamasını yaptı.2930 Le Drian, "[Canberra ve Washington] büyükelçilerimizi durumu yeniden değerlendirmeleri için geri çağırdık. İngiltere ile, gerek yok. Sürekli oportünizmlerini biliyoruz. Bu yüzden büyükelçimizi bunu açıklaması için geri getirmeye gerek yok." dedi.31

Bir Fransız-İngiliz savunma zirvesi iptal edildi.32

Muhalefet politikacıları Fransız hükümetini eleştirmeye ve Fransa'nın NATO'dan ayrılmasını talep etmeye başladılar.33

Çin Halk Cumhuriyeti

Çin'in dışişleri bakanlığı sözcüsü Zhao Lijian, "ABD, İngiltere ve Avustralya, bölgesel barışı ve istikrarı ciddi şekilde baltalayan, silahlanma yarışını şiddetlendiren ve uluslararası nükleer silahların yayılmasını önleme çabalarına zarar veren nükleer enerjili denizaltılarda işbirliği yapıyor" dedi.34 Washington DC'deki Çin Büyükelçiliği ise üç ülkeyi "Soğuk Savaş zihniyetine ve ideolojik önyargıya" sahip olmakla suçladı.35 Resmi hükümet açıklamalarından daha agresif olduğu bilinen şahin devlet kanadına ait gazete Global Times, Avustralya'yı kınadı ve "kendini Çin'in bir hasımı haline getirdiğini"36 söyledi ve Eğer ABD ile ittifak halinde "küstahlıkla" veya "askeri olarak iddialı" davranışlarda bulunursa, diğer ülkelere uyarı olarak Avustralya'nın Çin tarafından hedef alınabileceği konusunda uyardı.37 Ayrıca Avustralya'ya "provokasyondan" kaçınmasını, aksi takdirde Çin'in "kesinlikle onu merhametsizce cezalandıracağını" söyledi38 ve "Bu nedenle, Avustralya birlikleri de büyük olasılıkla Güney Çin Denizi'nde hayatlarını boşa harcayan ilk batılı asker grubu olacak" sonucuna vardı.39

Avrupa Birliği

AB, Fransa'ya yönelik muameleyi "kabul edilemez" olarak nitelendirdi ve bir açıklama istedi.40 CNN'e konuşan Avrupa Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen, "Üye devletlerimizden birine kabul edilemez bir şekilde muamele edildi... Ne olduğunu ve nedenini bilmek istiyoruz."4142 AB ayrıca Avustralya'dan bir özür talep etti.43

AB, krizin tüm birliği etkilediğini söyledi.44 Yeni bir AB-ABD ticaret ve teknoloji konseyi için hazırlıklar ertelendi.45

Almanya

Almanya da anlaşmayı eleştirenler arasında. Almanya kabinesi Avrupa Devlet Bakanı Michael Roth, tartışmayı "uyandırma zili" olarak nitelendirdi ve AB'nin tek sesle konuşması gerektiğini ve kaybedilen güveni yeniden inşa etmenin kolay olmayacağını belirtti.4647

Portekiz

Portekiz, Fransa ile dayanışmasını ifade etti.48

Diğer Ülkeler

16 Eylül 2021'de Yeni Zelanda başbakanı Jacinda Ardern, Yeni Zelanda'nın sularında nükleer denizaltılara izin verilmediği konusundaki tutumunu yineleyen bir bildiri yayınlarken, aynı zamanda anlaşma konusunda kendileri ile görüşülmediğini ve görüşmelerini de beklemediğini belirtti.4950 Ardern, üç üye ülkenin liderlerinin Yeni Zelanda'nın nükleer silahsız politikası konusunda "çok bilgili" olduklarını ve "nükleer güçle çalışan denizaltıların yapılması konusundaki muhtemel pozisyonumuzu anlayacaklarını" söyledi.51

Tayvan'ın başkan yardımcısı Lai Ching-te, anlaşmayı "bölgede demokrasi, barış ve refah için olumlu bir gelişme" olarak nitelendirerek hemen memnuniyetle karşıladı.52 Dışişleri sözcüsü, "Tayvan, Tayvan İlişkileri Yasası ve Altı Garanti'nin zemininde, ABD ile yakın ortaklığını derinleştirmeye, kurallara dayalı uluslararası düzeni ve Tayvan Boğazı ile Hint-Pasifik bölgesinde barış, istikrar ve refahı korumaya devam edecek" dedi.53

Endonezya anlaşmadan duyduğu endişeyi dile getirerek, bunun bir silahlanma yarışına yol açabileceği uyarısında bulundu.54

Endonezya dışişleri bakanlığı, "bölgede devam eden silahlanma yarışı ve güç yansıtılmasından derin endişe duyduğunu" söyledi55 ve Canberra'yı bölgesel barış ve istikrara olan bağlılığını sürdürmeye çağırdı.

Endonezya daha sonra Avustralya Başbakanı Scott Morrison'ın planladığı bir ziyareti, AUKUS anlaşmasının olumsuz etkileri üzerine iptal etti.56

Malezya anlaşmayı eleştirdi ve bölgede yeni bir silahlanma yarışını tetikleyebileceği konusunda uyardı.57 Malezya Başbakanı İsmail Sabri Yakub, proje hakkında Morrison'a endişelerini dile getirdiğini söyledi ve nükleer denizaltı projesinin Asya'daki askeri gerilimi artırabileceği konusunda uyardığını iletti. Tüm tarafları bölgede herhangi bir provokasyondan ve silahlanma yarışından kaçınmaya çağırdı.58

İsmail Sabri Yakub, "Bu aynı zamanda, bu bölgede, özellikle Güney Çin Denizi'nde, diğer güçleri daha agresif eylemlerde bulunmaya teşvik edecek" dedi.59 Sabri Yakub ayrıca, Malezya'nın, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi ve Güneydoğu Asya Nükleer Silahlardan Arınmış Bölge Anlaşması dahil olmak üzere, Malezya sularında faaliyet gösteren nükleer enerjili denizaltılara yönelik mevcut duruşuna ve yaklaşımına saygı duymanın ve bunlara bağlı kalmanın önemini vurguladı.60

Avustralya, anlaşmayı netleştirmek için yetkilileri Kuala Lumpur'a gönderdi. Malezya Dışişleri Bakanı Saifuddin Abdullah, Avustralya Dışişleri Bakanı Marise Payne'in konuyla ilgili derinlemesine brifing vermesi önerisini kabul etti.61

Kuzey Kore, anlaşmayı 'son derece istenmeyen ve tehlikeli' bularak kınadı, hareketlerin nükleer silahların yayılmasını önleme sistemini yok edeceğini belirterek,62 ABD'nin 'dünya barışını ve istikrarını ciddi şekilde tehdit eden iki yüzlülüğünü' eleştirdi. Ayrıca 'İttifak ülkeyi tehdit ederse Kuzey Kore'nin karşı önlem alacağını' belirtti.6364

Filipinler, Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan bir açıklama ile üçlü güvenlik anlaşmasının imzalanmasını memnuniyetle karşıladı.65 Dışişleri Bakanı Teodoro L. Locsin, Jr., "yakın-yabancı bir müttefikin gücünü yansıtma yeteneğinin geliştirilmesinin, istikrarı bozmak yerine dengeyi yeniden kurması ve koruması gerektiğini" vurguladı, Bakan Locsin ayrıca, ülkede nükleer silahların fiilen varlığı olmayacağını ekledi. Bu nedenle Filipinler, AUKUS hareketinin 1995 Güneydoğu Asya Nükleer Silahlardan Serbest Bölge anlaşmasının ihlalini teşkil etmeyeceğini tespit ettiğini iletti.6667

Others

Morrison, Japonya Başbakanı Yoshihide Suga, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo ve Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong ile temasa geçtiğini söyledi. Lee, düzenlemenin "bölgenin barış ve istikrarına yapıcı bir şekilde katkıda bulunacağı ve bölgesel mimariyi tamamlayacağı" ümidini dile getirerek kamuoyuna açıklama yaptı.68 Endonezya'nın dışişleri bakanlığı, Avustralya'nın donanmasını nükleer güçle çalışan denizaltıları içerecek şekilde genişletmesiyle ilgili endişelerini resmen dile getirdi.6970 Güney Kore de sessiz kaldı.71

Avustralya ve Brezilya7273 nükleer güçle çalışan denizaltılara sahip olan, nükleer silahları olmayan ilk ülkeler olacaklar. Diğer ülkelerin de deniz reaktörleri için uranyum zenginleştirmesini gerektireceği ve düzenli denetimler tarafından sağlanan güvenceler olmaksızın nükleer silahlar için ihtiyaç duyulan materyali geliştirmek için potansiyel olarak daha fazla yol yaratacağı için, diğer ülkelerin de aynı yaklaşımı izlemesi durumunda bunun silahların yayılması riskinin artmasına yol açabileceği endişeleri dile getirildi.74

Notlar

Kaynakça

Orijinal kaynak: aukus. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

  1. ↩
  2. ↩
  3. ↩
  4. ↩
  5. ↩
  6. ↩
  7. ↩
  8. ↩

  9. Euronews (İngilizce) - 'Bilgilendirilmedik': Yeni ABD-Avustralya savunma anlaşması AB'nin Hint-Pasifik eksenini gölgede bıraktı - 17/09/2021

    • Some European countries, like France, have embraced a more protectionist approach to international trade and globalisation, calling for greater self-reliance and autonomy. "Of course, I do understand the extent to which the French government must be disappointed," Borrell added, in a show of solidarity. The EU's new strategy also envisions a larger naval presence in the region through "joint exercises and port calls with Indo-Pacific partners" and "enhanced naval deployments" of member states. As of today, France is the only EU country with a meaningful presence in the area, home to over 1.5 million French people and 8,000 soldiers.
    ↩

  10. Axios - Macron ve Biden diplomatik çekişmeler sonrası bu hafta konuşacaklar - Ivana Saric (İngilizce) - 19 Eylül 2021

    • "Burada söz konusu olan konu, geleceğimizin bir kısmının ve Çin ile ilişkilerimizin tehlikede olduğu Hint-Pasifik bölgesindeki güç dengesidir. Fransa, Hint-Pasifik bölgesinde bir ülkedir" diyen Fransız hükümet sözcüsü Attal, Fransa toprakları olan Fransız Polinezyası ve Yeni Kaledonya'yı işaret etti.
    ↩
  11. ↩
  12. ↩
  13. ↩
  14. ↩
  15. ↩
  16. ↩
  17. ↩
  18. ↩
  19. ↩
  20. ↩
  21. ↩
  22. ↩
  23. ↩
  24. ↩
  25. ↩
  26. ↩
  27. ↩
  28. ↩
  29. ↩
  30. ↩
  31. ↩
  32. ↩
  33. ↩
  34. ↩
  35. ↩
  36. ↩
  37. ↩
  38. ↩
  39. ↩
  40. ↩
  41. ↩
  42. ↩
  43. ↩
  44. ↩
  45. ↩
  46. ↩
  47. ↩
  48. ↩
  49. ↩
  50. ↩
  51. ↩
  52. ↩
  53. ↩
  54. ↩
  55. ↩
  56. ↩
  57. ↩
  58. ↩
  59. ↩
  60. ↩
  61. ↩
  62. ↩

  63. NK News | url = https://www.nknews.org/2021/09/north-korea-slams-aukus-deal-as-undesirable-and-dangerous/ | ölüurl = hayır | erişimtarihi = 21 Eylül 2021 | website = NK News - North Korea News | dil = İngilizce | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210920093746/https://www.nknews.org/2021/09/north-korea-slams-aukus-deal-as-undesirable-and-dangerous/ | arşivtarihi = 20 Eylül 2021}} ↩

  64. ↩
  65. ↩
  66. ↩
  67. ↩
  68. ↩
  69. ↩
  70. ↩
  71. ↩
  72. ↩
  73. ↩
  74. ↩

Kategoriler

nükleer çoğalma
fransa'nın dış ilişkileri
çin'in dış ilişkileri
21. yüzyılda askerî ittifaklar
aulacorhynchus
aulacorhynchus huallagae
aula palatina
aulë
aulendorf
aulla
aulonocara
aulonocara jacobfreibergi
aulonocara nyassae
aulos
aulostomidae
aulostomus
aulus minicius rufus
aum
auma