ateroskleroz ne demek?

Ateroskleroz, arterlerin (vücuttaki kan damarlarının) duvarlarında plak oluşumu ile karakterize kronik bir inflamatuar hastalıktır. Bu plak oluşumları, zamanla sertleşip daralabilir ve kan akışını kısıtlayabilir. Ateroskleroz, kalp krizi, inme ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen önemli bir risk faktörüdür.

Plak Oluşumu:

Plaklar, kolesterol, yağlar, kalsiyum ve diğer maddelerin birikmesinden oluşur. Bu birikim, arter duvarının iç zarında (intima) başlar ve zamanla büyüyerek lümeni (arterin iç boşluğu) daraltır. Bu süreç şu aşamalardan oluşur:

• Endotel Hasarı: Arter duvarının iç zarındaki hücreler (endotel hücreleri) hasar görür. Bu hasar, sigara, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
• İnflamasyon: Hasarlı bölgeye bağışıklık hücreleri (özellikle makrofajlar) çekilir ve inflamatuar reaksiyon başlar.
• Yağ Birikimi: Makrofajlar, düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterolünü emer ve köpüklü hücreler halini alır. Bu köpüklü hücreler, plak oluşumunun temelini oluşturur.
• Plak Büyümesi: Plak, LDL kolesterolü, kalsiyum, bağ dokusu ve diğer maddelerle büyür.
• Plak Kararlılığı: Plaklar, kararsız veya kararlı olabilir. Kararsız plakların kopması, tromboz (kan pıhtısı oluşumu) riskini artırır.

Risk Faktörleri:

Ateroskleroz gelişme riskini artıran birçok faktör vardır:

• Değiştirilebilir risk faktörleri:

  • Yüksek kolesterol: Özellikle LDL kolesterolü.
  • Yüksek tansiyon: Kan basıncının yüksek olması.
  • Sigara içme: Sigara, damarları daraltır ve inflamasyona neden olur.
  • Diyabet: Kan şekerinin yüksek olması.
  • Obezite: Vücut kitle indeksinin (VKİ) yüksek olması.
  • Fiziksel aktivite eksikliği: Düzenli egzersiz yapmama.
  • Sağlıksız beslenme: Doymuş yağlar, trans yağlar ve tuz tüketiminin fazla olması.
  • Alkol tüketimi: Aşırı alkol tüketimi.

• Değiştirilemez risk faktörleri:

  • Yaş: Yaşla birlikte ateroskleroz riski artar.
  • Cinsiyet: Erkekler genellikle daha yüksek risk altındadır.
  • Aile öyküsü: Ateroskleroz öyküsü olan aile üyelerine sahip olmak.
  • Genetik yatkınlık: Bazı genetik faktörler, ateroskleroz riskini artırabilir.

Komplikasyonlar:

Ateroskleroz, aşağıdaki gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir:

• Koroner arter hastalığı (CHD): Kalbe kan taşıyan koroner arterlerin daralması. Kalp krizi riskini artırır.
• İnme: Beyne kan taşıyan arterlerin tıkanması veya yırtılması.
• Periferik arter hastalığı (PAD): Bacak ve kollara kan taşıyan arterlerin daralması.
• Aort anevrizması: Aortun (vücuttaki en büyük arter) zayıflaması ve şişmesi.

Tanı ve Tedavi:

Ateroskleroz, fizik muayene, kan testleri (kolesterol seviyeleri, inflamatuar belirteçler), EKG, ekokardiyografi ve anjiyografi gibi çeşitli yöntemlerle teşhis edilebilir. Tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri (diyet, egzersiz, sigarayı bırakma), ilaçlar (kolesterol düşürücü ilaçlar, antihipertansif ilaçlar, kan sulandırıcılar) ve gerektiğinde cerrahi müdahaleler (anjiyoplasti, bypass ameliyatı) içerebilir.

Ateroskleroz, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, ateroskleroz riskini azaltmada ve komplikasyonların önlenmesinde çok önemlidir. Herhangi bir belirti veya endişeniz varsa, bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir.