antijen ne demek?

Antigenler, bağışıklık sistemini harekete geçirerek bir immün yanıtı tetikleyen maddelerdir. Vücut, bir antijene yabancı olarak tepki verir ve onu yok etmek veya etkisiz hale getirmek için savunma mekanizmaları geliştirir. Antigenler genellikle proteinler veya polisakkaritlerdir, ancak lipitler ve nükleik asitler de antigenik özellik gösterebilir.

Antigenlerin temel özellikleri şunlardır:

  • Yabancılık (Foreignness): Vücuda ait olmayan, yabancı bir madde olması gerekir. Vücudun kendi hücreleri ve proteinleri genellikle antijenik değildir (öz-tolerans). Ancak, bazı durumlarda vücut kendi dokularına karşı otoimmün reaksiyonlar geliştirebilir.
  • İmmünojeniklik (Immunogenicity): Bağışıklık sistemini uyararak antikor üretimi veya hücresel bağışıklık tepkilerini tetikleme yeteneğidir. Bütün antigenler immünojenik değildir; bazıları sadece antikorlara bağlanabilir ancak bir yanıt tetikleyemezler (haptenler).
  • Reaktivite (Reactivity): Üretilen antikorlar veya bağışıklık hücreleri ile özgül olarak reaksiyona girme yeteneğidir. Bu özgüllük, antigenin belirli bir bölgesine (epitop veya antijenik determinant) bağlanma yeteneği ile sağlanır.

Antigen Çeşitleri:

  • Ekzojen antigenler: Vücuda dışarıdan giren antigenlerdir (örneğin, bakteriler, virüsler, polenler, toksinler).
  • Endojen antigenler: Vücut içinde üretilen antigenlerdir (örneğin, virüs enfeksiyonu sırasında virüs tarafından üretilen proteinler, kanser hücrelerinde bulunan anormal proteinler).
  • Otoantigenler: Vücudun kendi dokularına ait antigenlerdir. Normalde bağışıklık sistemi tarafından tolere edilirler, ancak otoimmün hastalıklarda bağışıklık sistemi bu antigenlere karşı reaksiyon gösterir.
  • Haptenler: Tek başlarına immünojenik olmayan, ancak bir taşıyıcı proteine bağlandıklarında immün yanıtı tetikleyen küçük moleküllerdir.

Antigenlerin önemi:

Antigenler, birçok bağışıklık sürecine dahildir. Aşılar, vücudu belirli hastalıklara karşı korumak için zayıflatılmış veya inaktive edilmiş antigenler kullanır. Ayrıca, kanser tedavisi, otoimmün hastalıkların tedavisi ve organ nakli gibi alanlarda da antigenler önemli bir rol oynar. Antigen tespiti, çeşitli enfeksiyonların teşhisi için kullanılan önemli bir laboratuvar tekniğidir.

Özetle, antigenler bağışıklık sisteminin işleyişinde temel bir rol oynarlar ve sağlık ve hastalık durumlarında önemli bir konudur.