amm ne demek?
AMM (Otomatik Piyasa Yapıcı) Hakkında
AMM veya Otomatik Piyasa Yapıcı, kripto para dünyasında merkeziyetsiz borsalarda (DEX) kullanılan ve alım satım işlemlerini otomatik olarak gerçekleştiren bir protokoldür. Geleneksel borsalardaki emir defteri modeline ihtiyaç duymadan, likidite havuzları aracılığıyla fiyat belirleme ve alım satım işlemlerini mümkün kılar.
Nasıl Çalışır?
- Likidite Havuzları: AMM'ler, likidite sağlayıcılar (LP) tarafından sağlanan token çiftlerinden oluşan likidite havuzları kullanır. Bu havuzlar, belirli bir oranda (örneğin, 50/50) tokenleri içerir.
- Algoritmik Fiyat Belirleme: Fiyatlar, bir algoritma (genellikle "x * y = k" formülüne dayalıdır, burada x ve y token miktarlarını ve k sabiti temsil eder) aracılığıyla belirlenir. Havuzdaki token oranları değiştikçe fiyatlar da değişir.
- Takas İşlemleri: Bir kullanıcı bir tokeni başka bir token ile takas etmek istediğinde, havuzdaki token oranlarını değiştirir. Bu değişiklik, tokenlerin fiyatını etkiler.
- Likidite Sağlayıcı Teşvikleri: Likidite sağlayıcılar, havuza token ekleyerek işlem ücretlerinden pay alırlar. Bu, havuzların yeterli likiditeye sahip olmasını teşvik eder.
Avantajları:
- Merkeziyetsizlik: Emir defteri gerektirmeyen merkeziyetsiz bir alım satım imkanı sunar.
- Sürekli Likidite: Her zaman alım satım yapılabilir, emir eşleşmesini bekleme zorunluluğu yoktur.
- Pasif Gelir: Likidite sağlayıcılar için işlem ücretlerinden pasif gelir elde etme fırsatı sunar.
Dezavantajları:
- Geçici Kayıp (Impermanent Loss): Likidite sağlanan tokenlerin fiyatları değiştiğinde ortaya çıkabilecek potansiyel bir kayıptır.
- Ön Koşul Saldırıları (Front-Running): Büyük işlemlerin fiyatı etkileme potansiyeli nedeniyle, ön koşul saldırılarına karşı savunmasız olabilir.
- Yüksek İşlem Ücretleri (Gas Fees): Özellikle Ethereum ağında, yüksek işlem ücretleri alım satımı pahalı hale getirebilir.
Önemli Kavramlar: