alkanlar ne demek?

Alkanlar

Alkanlar, doymuş hidrokarbonlar olarak da bilinen, yalnızca tekli bağlarla bağlanmış karbon ve hidrojen atomlarından oluşan organik bileşiklerdir. Genel formülleri CnH2n+2'dir. Alkanlar, kimyasal reaktivitelerinin düşük olması nedeniyle parafinler olarak da adlandırılırlar.

Alkanların Özellikleri

• Doymuşluk: Alkan moleküllerindeki tüm karbon atomları, dört kovalent bağının tamamını diğer atomlarla (karbon veya hidrojen) oluşturmuştur. Bu durum, molekülde çift veya üçlü bağ bulunmadığı anlamına gelir.
• Apolarite: Karbon ve hidrojen arasındaki elektronegatiflik farkı çok az olduğu için alkanlar apolar moleküllerdir. Bu nedenle suda çözünmezler.
• Kaynama Noktası: Alkanların kaynama noktaları, molekül ağırlığı arttıkça artar. Çünkü molekül ağırlığı arttıkça London dağılma kuvvetleri de artar.
• Yanabilirlik: Alkanlar, oksijenle reaksiyona girerek yanıcıdırlar. Bu reaksiyon sonucu karbondioksit ve su oluşur.

Alkanların Adlandırılması (IUPAC)

Alkanlar, Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği (IUPAC) tarafından belirlenen kurallara göre adlandırılırlar.

1. En uzun karbon zincirini bulun: Moleküldeki en uzun sürekli karbon zinciri belirlenir. Bu zincir, temel alkan adını oluşturur. Örneğin, 5 karbonlu bir zincir "pentan" olarak adlandırılır.
2. Sübstitüentleri (yan grupları) belirleyin: Ana zincire bağlı olan gruplar (örneğin, metil, etil) belirlenir.
3. Numaralandırma: Ana zincir, sübstitüentlerin mümkün olan en küçük numarayı alacağı şekilde numaralandırılır.
4. Adlandırma: Sübstitüentlerin adları ve konumları belirtilir. Eğer birden fazla aynı sübstitüent varsa, "di-", "tri-", "tetra-" gibi ön ekler kullanılır.

Örnek: 2-metilpentan

Alkanların Sınıflandırılması

• Düz Zincirli Alkanlar: Karbon atomları düz bir zincir oluşturur. Örnek: Bütan (https://www.nedemek.page/kavramlar/b%C3%BCtan)
• Dallanmış Zincirli Alkanlar: Ana zincire bağlı yan gruplar bulunur. Örnek: İzobütan
• Sikloalkanlar: Karbon atomları halka şeklinde bağlanmıştır. Genel formülleri CnH2n'dir. Örnek: Siklopentan (https://www.nedemek.page/kavramlar/siklopentan)

Alkanların Kullanım Alanları

Alkanlar, çeşitli endüstriyel ve ticari uygulamalarda kullanılırlar:

• Yakıt: Metan (https://www.nedemek.page/kavramlar/metan), etan, propan (https://www.nedemek.page/kavramlar/propan) ve bütan gibi küçük alkanlar, doğal gaz ve LPG gibi yakıt olarak kullanılır.
• Çözücü: Hekzan ve heptan gibi alkanlar, laboratuvarlarda ve endüstride çözücü olarak kullanılır.
• Polimer Üretimi: Alkanlar, polietilen ve polipropilen gibi polimerlerin üretiminde başlangıç maddesi olarak kullanılır.
• Yağlama: Yüksek molekül ağırlıklı alkanlar, yağlama yağları ve mumlar olarak kullanılır.
• Kimyasal Ara Maddeler: Alkanlar, diğer organik bileşiklerin sentezinde ara madde olarak kullanılır.