alanlar ne demek?

Alanlar ( **; ** (Pinyin); Latince: Alani/Halani), İskit-Sarmat kökenli göçebe halk.¹²³⁴ MÖ dönemlerde bugünkü Kazakistan topraklarında yaşamaktaydılar. Miladi dönemin başlangıç yıllarında ise Alanların büyük bir bölümü Volga ırmağını geçerek Don ırmağı civarlarına, Kırım ve Kuzey Kafkasya topraklarına gelerek bu bölgelerde uzun yıllar hakimiyet kurmuşlardır.⁵

Alan isminin İrani diller kökenli Aryan sözcüğünün bir varyasyonundan türediği iddia edilmektedir.

Bir başka iddiaya göre ise Alan ismi Türkçe "alan, ova, açık yer, geniş veya büyük mesafe" demek olduğu da iddia edilmiştir.⁶⁷⁸

Bazı tarihçiler tarafından ise Alanların Türk kökenli bir halk olduğu iddia edilmektedir. ^{9101112131415}

Alan dili

Alanların dilleri Doğu İrani diller grubuna yakın olduğu iddia edilmektedir.¹⁶ veya varyasyonundan türediği iddia edilmektedir.¹⁷

Bir başka iddia Birûni'ye göre, Alanların dili Harezmşahlar'ın ve Kumanlar'ın dillerine benzerdir.Alanların bir kısmı Kıpçak grubu diğer kısmı ise Oğuzlar'a aittir¹⁸

Bu Alancada bulunanan at kelimesinin diğer İrani diller ile karşılaştırılması ile iddia edilmektedir.¹⁹

Dil	Grup	At
Alan dili	Doğu İrani diller	*aspa
Hotanca	Kuzeydoğu İrani dilleri	aśśa
Osetçe	Kuzeydoğu İrani dilleri	efs
Wakhi	Kuzeydoğu İrani dilleri	yaš
Yaghnobi	Kuzeydoğu İrani dilleri	asp
Avestaca	Güneydoğu İrani dilleri	aspa
Beluçça	Güneydoğu İrani dilleri	asp
Medce	Kuzeybatı İrani dilleri	aspa
Kürtçe	Kuzetbatı İrani dilleri	hesp20
Eski Farsça	Güneybatı İrani dilleri	asa
Farsça	Güneybatı İrani dilleri	asb
Sanskritçe	Hint-Aryan	áśva
Hintçe	Hint-Aryan	घोड़ा (ghoda)

At kelimesi İngilizce dilinde ise Horse Demektir²¹

Türk deyimleri ve atasözlerinde at kelimesi ile ilgili çok fazla örnek mevcuttur.

Ata et, ite ot vermek,

Atını sağlam kazığa bağlamak,

At çalındıktan sonra ahırın kapısını kapamak gibi deyimler.

At kelimesinin Türkçe olduğu ihtimallerini arttırmaktır. Ayriyeten At kelimesinin türk kökenli gibi bir kelime olduğunu belirten kaynaklar da mevcuttur.²²

Kafkasya

Alanların bir kısmı 4. yüzyılda Kavimler Göçüne katılmıştır. Kalanlar ise Kafkas coğrafyasında yerleşik hayata geçmişlerdir. Alanların klan esaslı birliği daha sonra Alania olarak bilinen Alan ve yerel Kafkas halklarını bir araya getiren ve Tatar-Moğol İstilasına kadar devam eden feodalizm öncesi yönetim şekline sahip bir devlet oluşturmuşlardır. 1230'lu yılların sonuna doğru Alania'yı ele geçiren Tatar-Moğollar hayatta kalan Alanları Kafkasya'nın merkezindeki dağlık yerlerde ve Kafkas Dağlarının ötesine yerleşmek zorunda bırakmışlardır. Buralarda yerel halkların da karışması ile Osetyalı olarak yaşamlarını sürdürmüş ve Kuzey Kafkasya'daki halkların etnik kökeninde (Karaçay-Balkar) önemli rol oynamışlardır. Alanlar son yıllarını, bugünkü Karaçay-Çerkes ve Kabardey-Malkar topraklarının Beştav ve Abhazya’nın Kodor ırmağı çevresinde ve yüksek dağlık vadilerde 18'ci yüzyıla kadar sürdürmüşlerdir. Osetçe dilinin Alancanın soyundan geldiği düşünülmektedir.²³

Görünüş

4. yüzyılda yaşamış Romalı tarihçi Ammianus Marcellinus Alanların uzun boylu ve sarışın olduğunu yazmıştır:

Din

Hristiyanlaştırılmadan önce Alanların Hint-Aryan tanrılarına tapınan çok tanrılı bir kavim olmuştur. Dinsel olarak İskit dinleri veya çok tanrılı Zerdüştlük ile bağlantılı olabilecekleri düşünülmektedir. Dominant tanrılarını ayinlerinde cisimleştirmek gibi bazı gelenekler İskit kültüründen alınmıştır.²⁴

Ayrıca bakınız

• İskitler
• Sarmatlar
• Osetler
• Türkler

Kaynakça

Orijinal kaynak: alanlar. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩

2. Ian Almond, Two faiths, one banner: when Muslims marched with Christians across Europe's battlegrounds , Harvard University Press, 2011, s.108 ↩

3. Klaus Röhrborn, Wolfgang Veenker: Runen, Tamgas und Graffiti aus Asien und Osteuropa , In Kommission bei O. Harrassowitz, 1985, s. 5 ↩

4. Zakiev M. Z., Who are Alans? , Kazan, 1995 ↩

5. Biblioteka İnostrannıh Pisateley o Rossii, t.1, SPb, 1836 ↩

6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩

13. Duan, "Dingling, Gaoju and Tiele", s. 47-49, 330-339 ↩

14. ↩
15. ↩
16. ↩
17. ↩
18. ↩
19. ↩
20. ↩
21. ↩
22. ↩

23. For ethnogenesis, see Walter Pohl, "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies" Debating the Middle Ages: Issues and Readings, ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, (Blackwell), 1998, pp 13–24) (On-line text). ↩

24. Sulimirski, T. (1985). "The Scyths" in: Fisher, W. B. (Ed.) The Cambridge History of Iran, Vol. 2: The Median and Achaemenian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. . pp. 158–159. ↩

Kategoriler