Tanenler (veya tanik asit), bitkilerde bulunan ve proteinlerle, amino asitlerle veya alkaloidlerle kompleksler oluşturabilen polifenolik bileşiklerdir. Bu özellikleri sayesinde, derilerin işlenmesinde (tabaklanmasında) ve bazı gıdalara buruk bir tat vermede kullanılırlar.
-
Kaynağı: Çeşitli bitki türlerinin yapraklarında, kabuklarında, odunlarında, meyvelerinde ve köklerinde bulunabilirler. Özellikle çay, kahve, şarap ve bazı meyvelerde yüksek miktarlarda bulunurlar.
-
Kimyasal Yapısı: Tanenler, karmaşık polifenolik yapıya sahip olup, genellikle yüksek molekül ağırlıklı bileşiklerdir. Temel olarak iki ana gruba ayrılırlar:
- Hidrolize Olabilen Tanenler: Asit veya enzimlerle hidroliz edilebilirler ve gallik asit veya ellagik asit gibi küçük moleküllere ayrılırlar.
- Yoğunlaşmış Tanenler (Kondanse Tanenler): Flavonoid yapısındadırlar ve hidrolize olmazlar, ancak ısı veya asit etkisiyle polimerize olabilirler.
-
Özellikleri:
- Burukluk: Ağızda buruk bir tat hissi bırakırlar. Bu özellik, proteinlerle bağlanma yeteneklerinden kaynaklanır.
- Çözünürlük: Genellikle suda ve alkolde çözünürler.
- Antioksidan Aktivite: Bazı tanenler antioksidan özelliklere sahiptirler ve serbest radikalleri nötralize edebilirler.
-
Kullanım Alanları:
- Deri Sanayi: Derilerin tabaklanmasında kullanılırlar. Tanenler, derinin proteinlerini stabilize ederek dayanıklı ve su geçirmez hale getirirler.
- Gıda ve İçecek Sanayi: Çay, kahve, şarap ve meyve sularında bulunurlar ve bu içeceklere karakteristik tat ve renklerini verirler.
- İlaç Sanayi: Bazı tanenlerin antioksidan, antibakteriyel ve antiviral özellikleri nedeniyle ilaç yapımında kullanılırlar.
- Boyacılık: Doğal boya olarak kullanılabilirler.
-
Sağlık Üzerine Etkileri:
- Faydaları: Antioksidan özellikleri sayesinde hücreleri serbest radikallerin zararlı etkilerinden koruyabilirler. Bazı araştırmalar, tanenlerin kalp sağlığını destekleyebileceğini ve kanser riskini azaltabileceğini göstermektedir.
- Zararları: Yüksek miktarda tüketimi demir emilimini engelleyebilir ve sindirim sorunlarına yol açabilir.
Önemli kavramlar: