radyasyon ne demek?
Radyasyon Hakkında Bilgi
Radyasyon, enerji taşıyan dalgalar veya parçacıklar halinde yayılan enerjidir. Bu enerji, atomların çekirdeklerindeki veya elektronlarındaki değişimlerden kaynaklanabilir. Radyasyon, doğal kaynaklardan gelebileceği gibi insan yapımı da olabilir.
Radyasyon Türleri
Temel olarak iki ana radyasyon türü vardır:
- İyonlaştırıcı Radyasyon: Atomlardan elektron koparabilen, yani onları iyonize edebilen yüksek enerjili radyasyondur. Bu tür radyasyon, canlı dokuya zarar verebilir ve kanser riskini artırabilir. Örnekleri arasında alfa parçacıkları, beta parçacıkları, gama ışınları, X-ışınları ve nötronlar bulunur.
- İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon: Atomları iyonize edemeyen daha düşük enerjili radyasyondur. Genellikle canlı dokuya zarar verme potansiyeli daha düşüktür. Örnekleri arasında radyo dalgaları, mikrodalgalar, kızılötesi ışınlar, görünür ışık ve ultraviyole ışınları bulunur. Ultraviyole ışınlarının bazı türleri (UVB ve UVC) iyonlaştırıcı olmamasına rağmen yüksek enerjileri nedeniyle yine de cilt kanseri riskini artırabilir.
Radyasyon Kaynakları
- Doğal Radyasyon: Toprak, su, hava ve kozmik ışınlar gibi doğal kaynaklardan gelir. Radon gazı, doğal radyasyonun önemli bir kaynağıdır.
- İnsan Yapımı Radyasyon: Tıbbi görüntüleme (röntgen, BT taraması), nükleer enerji santralleri, endüstriyel uygulamalar ve bazı tüketici ürünleri (mikrodalga fırınlar, cep telefonları) gibi insan aktivitelerinden kaynaklanır.
Radyasyonun Etkileri
Radyasyonun canlılar üzerindeki etkileri, radyasyon türüne, dozuna, maruz kalma süresine ve maruz kalan dokuya bağlıdır. Yüksek dozda radyasyon, akut radyasyon sendromuna (ARS) yol açabilir. Düşük dozlarda uzun süreli maruz kalma ise kanser riskini artırabilir.
Radyasyondan Korunma
Radyasyondan korunmak için şu önlemler alınabilir:
- Radyasyon kaynaklarına maruz kalma süresini kısaltmak.
- Radyasyon kaynağından uzak durmak.
- Kurşun önlük veya diğer koruyucu ekipmanlar kullanmak.
- Radyasyon seviyelerini izlemek.