Cathedral of Christ the Saviour
| photo2b = Teatro Bolshói, Moscú, Rusia, 2016-10-03, DD 42-43 HDR.jpg{{!}}Bolshoi Theatre
| photo3a = Lomonosov Moscow State University), October 2010.jpg{{!}}The main building of Moscow State University
| photo3b = Moscow-City (36211143494) (crop).jpg{{!}}Moscow International Business Center
| photo4a = The Kremlin and Bolshoy Kamenny Bridge are at night in Moscow on August 3, 2014. (14642403920).jpg{{!}}View of the Moskva River at night
| color = white
| color_border = white
| position = center
| spacing = 2
| size = 266
}} | görüntü_boyutu = 270px | görüntü_açıklaması= Saat yönünün tersine, büyük bir resmin üstünden: Kremlin, Kurtarıcı Katedrali Mesih, Moskova Devlet Üniversitesi, Bolşoy Tiyatrosu, Kızıl Meydan, Moskova Uluslararası İş Merkezi | raptiye_harita = Russia | raptiye_etiket_konum = Moscow | raptiye_harita_boyutu = 270 | raptiye_harita_açıklaması = Moskova'nın Rusya'daki konumu | harita = Moscow_in_Russia_(special_marker).svg | harita_boyutu = 270px | harita_açıklaması= Moskova'nın sınırları | bayrak = Flag of Moscow.svg | bayrak_boyutu = 110px | arma = Coat_of_Arms_of_Moscow.svg | arma_boyutu =80px | altbölüm_türü = Ülke | altbölüm_adı = Rusya | altbölüm_türü2 = Federal Bölge | altbölüm_adı2 = Merkez | altbölüm_türü3 = Federe Şehir | altbölüm_adı3 = Moskova | parts = 10 idari okrug | p1=Merkez |p2=Kuzey |p3=Kuzeydoğu |p4=Doğu |p5=Güneydoğu |p6=Güney |p7=Güneybatı |p8=Batı |p9=Kuzeybatı |p10=Zelenograd | kuruluş_sıfatı = Kuruluş | kuruluş_tarihi = 1147 | yönetim_türü= Şehir Meclisi | önder_türü = Belediye Başkanı | önder_adı = Sergey Sobyanin | önder_parti = Yedinaya Rossiya | yüz_ölçümü_toplam_km2 = 2561.5 | yüz_ölçümü_su_km2 = | nüfus_as_of = | nüfus_not =<small>(2018)</small> | nüfus_urban = | nüfus_toplam = 12500123 | nüfus_yoğunluğu_km2 = 4.880 | nüfus_yoğunluğu_urban_km2 = | nüfus_yoğunluğu_metro_km2 = | nüfus_metro = | zaman_dilimi = MZD | utc_offset = +03.00 | zaman_dilimi_DST= | utc_offset_DST = | latd = 55| latm = 45| lats = 06| latNS = N | longd= 37| longm= 37| longs= 04| longEW= E | rakım_m = | posta_kodu = | ISO_kodu = RU-MOW | alan_kodu = 77 | plaka_kodu = 77, 97, 99, 177, 197, 199 | website = http://www.mos.ru/ }} Moskova (Rusça: Москва / Moskva), Rusya'nın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir merkezinde 10.406.578'lik nüfusa sahiptir. Banliyöler de eklendiğinde 18 milyona yaklaşan bir nüfusa ev sahipliği yapmaktadır.
Moskova Doğu Avrupa'nın önemli bir politik, ekonomik, kültürel ve bilim merkezidir. Topraklarının tamamı Avrupa'da yer alan en büyük şehirdir, İstanbul'un ardından Avrupa'nın 2. en büyük şehridir 1 Ayrıca Dünya'nın en büyük 18. kentsel alanına sahiptir. Forbes'in 2013 yılı araştırmasına göre Moskova Dünya'nın en pahalı 9. şehri seçilmiştir2. Aynı zamanda Dünya'nın sayılı büyük kentsel ekonomisine sahip olan Moskova, "Global şehir" kabul edilir. Turizm konusunda dünya çapında en hızlı büyüyen şehirler arasında yer alan Moskova, aynı zamanda yer yüzündeki en kuzeyde yer alan Metropol unvanına sahiptir. Avrupa'nın en uzun tek başına duran yapısı olan Ostankino Kulesi'ne, yine Avrupa'nın en yüksek gökdeleni unvanına sahip Federation Tower'a ev sahipliği yapar. 1 Temmuz 2012'deki bölgesel genişlemenin ardından yüzölçümü 2 kat artmış olup, 233.000 kişi ise nüfusa eklenmiştir.3 Avrupa Rusya'sında yer alan şehir, Moskova Nehri'nin üzerinde yer alır. Denize kıyısı olmayan en büyük şehirdir. Şehir aralarında Aziz Vasil Katedrali'nin de bulunduğu birçok tarihi bina ile zengin bir mimariye sahiptir. Kapladığı alanın %40'ını ormanlar ve yeşil alanlar oluşturması, Moskova'yı Dünya'nın en yeşil şehirlerinden biri yapar. Şehir sırasıyla Moskova Knezliği, Rusya Çarlığı, Rus İmparatorluğu, Sovyetler Birliği ve son olarak şu anki Rusya devletine başkentlik yapmıştır. Moskova Rus kültürünün merkezi konumundadır ve içerisinde barındırdığı birçok müze, tiyatro ve akademik kurumlardan dolayı sayısız bilim insanı ve sanatçıya ev sahipliği yapar.
Rusya Hükümeti'nin merkezidir. Şu anda Rusya devlet başkanı'nın çalışma yeri olan Moskova Kremlini de şehirdeki önemli yapılardan biridir. Moskova Kremlini orta çağ kalesi olarak inşa edilmiştir. Kremlin ile birlikte Kızıl Meydan da Dünya Mirası listesine giren yerlerdendir. Rus Parlamentosu'nun iki birimi (Devlet Duması ve Federasyon Konseyi) de Moskova'da bulunmaktadır.
Şehir yaygın bir transit ulaşım ağına sahiptir. 4 uluslararası havaalanı, 9 demiryolu istasyonu, sayısız tramvay, monorail sistemi ve en önemlisi Dünya'nın en derin yer altı hızlı taşıma sistemine sahip olan Moskova Metrosu metropolün yaşamında önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Moskova Metrosu zengin mimarisi ve 200'ü aşkın istasyonu ile şehrin simgesel noktalarından biri haline gelmiştir.
Rusya'nın iki federe şehrinden biridir. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra Mart 1918'de başkent olmuştur. Moskova Nehri'nin içinden geçtiği bu şehir Dünya'nın en yoğun işleyen metro sistemine sahiptir. 1980 yaz olimpiyatlarına ev sahipliği yapmıştır. Moskova'da yaşayan milyarder sayısı diğer dünya şehirlerden fazladır, bu da en çok milyarderin yaşadığı şehir unvanını getirmiştir. 2007 yılı istatistiklerine göre dünyanın en pahalı şehirleri listesinde 1. sıraya yerleşmiştir. Ayrıca Eurovision 2009'a ev sahipliği yapmıştır. Kızıl Meydan, Lenin Mozolesi, Tarih Müzesi, Bolşoy Tiyatrosu şehirdeki önemli mekanlardır.
Moskova'nın çeşitli lakapları vardır ve bunların çoğu şehrin büyüklüğüne veya Rus ulusu için önemine atıfta bulunur. Üçüncü Roma (Третий Рим), Beyaz Taşlı (Белокаменная), İlk Taç (Первопрестольная) ve Kahraman Şehir (город-герой). Moskovalı için kullanılan demonim erkekler için "москвич" (moskviç) kadınlar için ise "москвичка" (moskviçka). İngilizceye Muscovite olarak geçmiştir.
Moskova Rusya’nın Avrupa merkezinde, Oka ve Volga Nehirleri arası, Smolensk-Moskova sırtları (batıda), Moskvoretsko-Okskaya ovasında (doğuda), Meşçyora çukureli (Güney-Batıda) kavşağında bulunur. Şehir alanı 2006 yılının verilere göre 1081 km²4, bu da Rusya Federasyonu'nda şehri en küçük yapar. Ana bölümü (877 km ²) çevre otoyolunda iken, diğeri 204 km² - çevre otoyolun dışında. Ortalama rakımı 156 metredir. Arazinin en yüksek noktası Teplostanskaya Yükseltisinde (Rusça: Теплостанская возвышенность ) bulunur ve 255 m rakıma sahiptir.5.
Moskova ılımlı kara iklimi altında, güçlü don ve yıkıcı sıcaklıklar oldukça seyrek, ancak normdan uzaklaşma sıkça görülür. Meteoroloji istasyonu verilere göre yıllın en soğuk ayı Ocak (Ortalama sıcaklık −7,5 °C'dir, ayrıca kış sezonunda hava sıcaklığın artma eğilimi gözlenmektedir.6), soğuk dalgaların zamanında hava sıcaklığı -20 °C'ye düşebilir. En sıcak ayı temmuz (Ortalama sıcaklık +18,4 °C). Yaz boyunca ortalama 5-7 gün +30 °C ve daha yüksek geçer. 130 yıllık dizi gözlemde en yüksek hava sıcaklığı 2010 yılında +38,2 °C, en düşük 1940 yılının Ocak ayında -42,2 °C olarak kaydedilmiştir. Yıl boyu Moskova ve çevresindeki bölgeler 600-800 mm (2008 yılı-869 mm7) yağış alır. Moskova'nın kendine has havasının özelliklerinden en önemlisi hava akımının şehrin merkezine akarken beraberinde yağışlar ve yakıcı sıcaklık getirmesidir.
Yıllarına göre sıcaklığın mutlak minimumların büyük çoğunluğu XIX veya XX yüzyıllarında kayda geçerken, XXI. yüzyılın başlangıcında ise 4 mutlak maksimum sıcaklığı görülmüştür.11
<table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tr> <th>Yıl
</th> <th>Oca
</th> <th>Şub
</th> <th>Mar
</th> <th>Nis
</th> <th>May
</th> <th>Haz
</th> <th>Tem
</th> <th>Ağu
</th> <th>Eyl
</th> <th>Eki
</th> <th>Kas
</th> <th>Ara
</th> </tr> <tr> <th>Mutlak Maksimum
</th> <td>2007
</td> <td>1989
</td> <td>2007
</td> <td>1950
</td> <td>2007
</td> <td>1901
</td> <td>1936
</td> <td>1920
</td> <td>1890
</td> <td>1915
</td> <td>1934
</td> <td>2008
</td> </tr> <tr> <th>Mutlak Asgari
</th> <td>1940
</td> <td>1929
</td> <td>1913
</td> <td>1879
</td> <td>1885
</td> <td>1916
</td> <td>1886
</td> <td>1885
</td> <td>1881
</td> <td>1960
</td> <td>1890
</td> <td>1940
</td> </tr> </table>Moskova'nın kuruluşuna ait ilk bilgilere İlk Vakayiname (Ипатьевская летопись) ile ulaşılabilir. Bu kronikte Yuri Dolgoruki'nin 1147 yılında Moskova'da arkadaşları ile buluştuğu yazılmıştır. Bu yüzden Yuri Dolgoruki Moskova'nın kurucusu olarak kabul edilir. Fakat arkeolojik kazılarda bulunan eski para ve eşyalar şehrin tarihinin 1000 yılı bulduğunu kanıtlar. Kremlin bölgesinde yapılan arkeolojik kazılarda ise 11. yy da orada sur ve hendekle korunan bir yerleşimin var olduğu keşfedilmiştir. Diğer eski buluntular ise iki Slav kabilesinin burada yaşamış olduğunu doğrulamıştır.
Kent içinden geçen nehirle adlandırılmıştır. Kentin adı ile ilgili bazı kuramlar bulunmaktadır fakat adının kökeni tam olarak bilinmemektedir.
Çarlık döneminin başkenti St.Petersburg'ta batı tarzı mimari görülürken, Moskova daha çok Rus kültürünün özelliklerine sahiptir.
Moskova, 1917 Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 12 Mart 1918'de Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin ve SSCB'nin başkenti oldu.
| N | İdari okruglar | Rusça adı | Yüzölçümü <small>(km²)</small> | Nüfus <small>(1 Ocak 2010)</small> | Nüfus artışı 2002 (%) | Rayon sayısı | Harita |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Merkez | Центральный | 66 | 696.563 | −0,7 | 10 | |
| 2 | Kuzey | Северный | 107 | 1.112.875 | 0,0 | 16 | |
| 3 | Kuzeydoğu | Северо-Восточный | 106,7 | 1.249.384 | 0,8 | 17 | |
| 4 | Doğu | Восточный | 154.6 | 1.403.493 | 0,6 | 16 | |
| 5 | Güneydoğu | Юго-Восточный | 117,56 | 1.160.743 | 3,9 | 10 | |
| 6 | Güney | Южный | 132 | 1.573.442 | −1,2 | 16 | |
| 7 | Güneybatı | Юго-Западный | 111.362 | 1.243.826 | 5,5 | 12 | |
| 8 | Batı | Западный | 153 | 1.098.482 | 4,7 | 13 | |
| 9 | Kuzeybatı | Северо-Западный | 107 | 805.391 | 3,3 | 8 | |
| 10 | Zelenograd | Зеленоградский | 37.22 | 218.839 | 1,4 | 5 |
2010 yılında yapılan nüfus sayımına göre Moskova'nın nüfusu 11.503.501 kişidir. 2002 yılında yapılan nüfus sayımında şehrin nüfusunun 10.382.754 olarak sayılmıştır. 2010 tarihli nüfus sayımına göre Moskova'nın etnik yapısı şöyledir:
Moskova Rusya'nın önemli kültür merkezlerden, ülkenin ilk yükseköğretim kurulunun (Slav-Yunan-Latin akademisi) kurulması itibarıyla, şehirde önemli ölçüde öğretim kurumları artar. Günümüzde şehirde 124 yükseköğretim kurulu faaliyette, bunların arasında Rusya'nın en eski ve en çok tanınan Moskova Devlet Üniversitesi, Lomonosov inisiyatifine göre 1755 yılında kurulmuştur.
| Türkçe | Rusça |
|---|---|
| Moskova Devlet Üniversitesi | Московский государственный университет |
| Bauman Moskova Devlet Teknik Üniversitesi | Московский государственный технический университет им. Н. Э. Баумана |
| Plehov Rusya Ekonomik Akademi | Российская экономическая академия им. Г. В. Плеханова |
| Devlet Yönetim Üniversitesi | Государственный университет управления |
| Moskova Devlet Dışişleri Üniversitesi | Московский государственный институт международных отношений |
| Moskova Havacılık Yüksek Okulu | Моско́вский авиацио́нный институ́т |
| Ulusal Nükleer Araştırmalar Üniversitesi «МEPhI» | Национальный исследовательский ядерный университет «МИФИ» |
| Gubkin Petrol ve Gaz Rusya Devlet Üniversitesi | Российский государственный университет нефти и газа им. И.М.Губкина |
| Rusya Devlet Beşeri Üniversitesi | Российский государственный гуманитарный университет |
| O. E. Kutafin Moskova Devlet Hukuk Akademisi | Московская государственная юридическая академия им. О. Е. Кутафина |
| Devlet Üniversitesi - Ekonomi Yüksek Okulu | Государственный университет - Высшая школа экономики |
| Moskova Devlet Dilbilimsel Üniversitesi | Московский государственный лингвистический университет |
| Gerasimov Sinematografi Enstitüsü | Всероссийский государственный университет кинематографии имени С. А. Герасимова |
Moskova'nın Tanınır Yükseköğretim Kurumlar
Moskova'da birçok eğitim kurumu faaliyettedir. Lise, gymnasium, yatılı okullar dahil olmak üzere 1800'den fazla öğretim kurumu, 400'e yakın kütüphane, bunların yanında Rusya'nın en eski halk kitaplığı MDÜ Bilimsel Kütüphanesi ve ülkenin en büyük kitap deposu Rusya Devlet (Lenin) Kütüphanesi bulunmaktadır.12
| align="left" colspan=2 style="border-top:1px solid green; border-right:1px solid green; border-bottom:1px solid green; border-left:1px solid green; float:center; font-family:Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 90%;" | 1. Bauman MDTÜ Ana Binası |
Moskova'da ulaşım metroyla sağlanabilmektedir.
Moskova'nın 31 tane kardeş şehri vardır.
Orijinal kaynak: moskova. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
http://www.citymetric.com/fabric/which-largest-city-europe-2878 Which is the largest city in Europe? - CityMetric ↩
https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/&refURL=https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/&refURL Forbes Top 10 Billionaire Cities – Moscow Beats New York Again ↩
https://www.mos.ru/city/about/ Из истории Москвы ↩
Большой энциклопедический словарь. Климат Москвы. ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page