kant felsefesi ne demek?

Kant Felsefesi

Immanuel Kant (1724-1804), Aydınlanma Çağı'nın en etkili düşünürlerinden biridir ve felsefe tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Felsefesi, eleştirel idealizm olarak da bilinir ve hem rasyonalist hem de empirist yaklaşımları sentezlemeye çalışır.

Temel İlkeler:

• Transcendental Felsefe: Kant'ın felsefesinin merkezinde, deneyimin koşullarını ve aklın sınırlarını inceleyen transcendental felsefe yer alır. Kant'a göre, nesneleri olduğu gibi bilemeyiz; ancak aklımızın kategorileri ve formları aracılığıyla deneyimleyebiliriz. Bu nedenle, bilginin hem deneyimden hem de akıldan kaynaklandığını savunur.

• Bilgi Teorisi: Kant, bilginin a priori (deneyden bağımsız) ve a posteriori (deneyime dayalı) olmak üzere iki türü olduğunu öne sürer. A priori bilgiler, zorunlu ve evrenseldir; a posteriori bilgiler ise değişkendir ve genelleştirilemez. Ayrıca, sentetik a priori yargılar da vardır ki bunlar, hem deneyimden bağımsızdır hem de yeni bilgi sağlarlar. Matematiksel önermeler bu türdendir. (bkz: https://www.nedemek.page/kavramlar/sentetik%20a%20priori)

• Ahlak Felsefesi: Kant'ın ahlak felsefesi, ödev ahlakı olarak bilinir. Ahlaki eylemlerin sonucuna değil, motivasyonuna odaklanır. Bir eylemin ahlaki değeri, "koşulsuz buyruk" (categorical imperative) olarak adlandırılan evrensel bir ahlaki yasaya uygun olup olmadığına bağlıdır. Koşulsuz buyruk, eylemlerimizi, herkesin uyabileceği evrensel bir yasa haline getirebileceğimiz şekilde yapmamızı emreder. (bkz: https://www.nedemek.page/kavramlar/koşulsuz%20buyruk)

• Estetik: Kant, estetik yargıları da inceler ve güzelin, kişisel zevkten ziyade, evrensel bir yargı olduğunu savunur. Bir şeyin güzel olması, onu çıkar gözetmeksizin hoşumuza gitmesiyle ilgilidir. (bkz: https://www.nedemek.page/kavramlar/estetik%20yargı)

• "Şey Kendinde" ve "Görüngü": Kant, "şey kendinde" (noumenon) ve "görüngü" (phenomenon) ayrımını yapar. "Şey kendinde", aklımızın kavrayamayacağı, gerçekliğin özüdür. "Görüngü" ise, aklımızın kategorileri ve formları aracılığıyla deneyimlediğimiz gerçekliktir. (bkz: https://www.nedemek.page/kavramlar/şey%20kendinde) ve (bkz: https://www.nedemek.page/kavramlar/görüngü)

Başlıca Eserleri:

• Saf Aklın Eleştirisi
• Pratik Aklın Eleştirisi
• Yargı Gücünün Eleştirisi
• Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi

Kant'ın felsefesi, sonraki felsefi düşünceyi derinden etkilemiş ve modern felsefenin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.