kant ne demek?

İşte Immanuel Kant hakkında bir özet:

Immanuel Kant (1724-1804)

Immanuel Kant, Aydınlanma Çağı'nın en etkili filozoflarından biridir. Alman düşünür, epistemoloji (bilgi felsefesi), metafizik, etik ve estetik alanlarında çığır açan fikirler ortaya atmıştır. Felsefesi, rasyonalizm (akılcılık) ve empirizm (deneycilik) arasındaki geleneksel ayrımı aşmayı amaçlar.

Temel Fikirleri:

• Transcendental İdealizm: Kant'ın en önemli katkılarından biri olan bu görüşe göre, deneyimlediğimiz dünya zihnimizin kategorileri ve formları aracılığıyla şekillenir. Yani, nesneleri oldukları gibi değil, zihnimizin süzgecinden geçmiş halleriyle bilebiliriz. Bu, şey-kendinde (Das Ding an sich) ve görüngü (fenomen) ayrımını beraberinde getirir. Şey-kendinde (https://www.nedemek.page/kavramlar/şey-kendinde) deneyimleyemediğimiz gerçekliği ifade ederken, görüngü (https://www.nedemek.page/kavramlar/görüngü) ise zihnimizin algıladığı ve anlamlandırdığı dünyadır.

• A Priori ve A Posteriori Bilgi: Kant, bilgiyi kaynağına göre ikiye ayırır: A priori (deneyden bağımsız) (https://www.nedemek.page/kavramlar/a%20priori) ve a posteriori (deneye dayalı) (https://www.nedemek.page/kavramlar/a%20posteriori). A priori bilgi, deneyimden önce zihnimizde var olan ve doğruluğu kesin olan bilgidir (örneğin, matematiksel önermeler). A posteriori bilgi ise deneyim yoluyla elde ettiğimiz ve doğruluğu deneyime bağlı olan bilgidir.

• Sentetik ve Analitik Yargılar: Kant, yargıları ise içeriklerine göre ikiye ayırır: Analitik yargılar (https://www.nedemek.page/kavramlar/analitik%20yargılar) ve sentetik yargılar (https://www.nedemek.page/kavramlar/sentetik%20yargılar). Analitik yargılarda yüklem, öznenin içinde zaten vardır (örneğin, "Bekar erkek evli değildir"). Sentetik yargılarda ise yüklem, özneye yeni bir bilgi ekler (örneğin, "Bu masa kahverengidir"). Kant, felsefenin asıl görevinin sentetik a priori (https://www.nedemek.page/kavramlar/sentetik%20a%20priori) yargıları bulmak olduğunu savunur. Yani, hem deneyden bağımsız olan hem de bize yeni bilgi veren yargılar.

• Ahlak Felsefesi: Kant'ın ahlak felsefesi, ödev ahlakı (https://www.nedemek.page/kavramlar/ödev%20ahlakı) olarak bilinir. Kant'a göre ahlaki eylemlerin değeri, sonuçlarından değil, arkasındaki niyetten gelir. Bir eylemin ahlaki olabilmesi için, koşulsuz buyruk (https://www.nedemek.page/kavramlar/koşulsuz%20buyruk) (kategorik imperatif) ilkesine uygun olması gerekir. Koşulsuz buyruk, evrensel bir yasa olarak herkes için geçerli olabilecek bir ilkedir.

• Estetik: Kant'a göre estetik yargılar, nesnelerin güzelliği veya yüceliği hakkındaki sübjektif yargılarımızdır. Güzellik, nesnenin çıkarsız bir hoşnutluk vermesidir.

Başlıca Eserleri:

• Saf Aklın Eleştirisi (Kritik der reinen Vernunft)
• Pratik Aklın Eleştirisi (Kritik der praktischen Vernunft)
• Yargı Gücünün Eleştirisi (Kritik der Urteilskraft)
• Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi (Grundlegung zur Metaphysik der Sitten)