Heyet-i Temsiliye (Temsil Heyeti, Temsil Kurulu, Temsilciler Heyeti), Mondros Mütarekesi’nden sonra Anadolu topraklarının İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesi üzerine başlayan ulusal direniş sırasında, ulusal bir meclisin (TBMM) kuruluşuna dek Millî Mücadelenin yürütme organı olarak görev yapmış kuruldur.
İlk olarak Erzurum Kongresi delegeleri arasından doğu illerini temsil etmek ve kongrenin kararlarını uygulamak üzere seçilen 9 kişilik kurula Sivas Kongresi’nden sonra tüm yurdu temsil etmek görevini verilmiş ve üye sayısı 16 kişiye çıkarılmıştır.
İstanbul hükûmetine alternatif bir geçici hükûmet olarak çalışan Mustafa Kemal Paşa başkanlığındaki kurul, 27 Aralık 1919'dan itibaren faaliyetlerini Ankara'da sürdürmüş ve Millet Meclisi’nin kurulmasında aktif rol oynamıştır.
23 Temmuz – 7 Ağustos tarihlerinde toplanan Erzurum Kongresi dağılmadan önce tüzüğü gereği 9 kişilik bir temsilci kurul seçti. Bu kurul “Şarkî Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti”'nin temsilcisi idi.
Dernekler Kanunu uyarınca verilmesi gerekli dilekçe olarak, Erzurum valiliğine sunulan 24 Ağustos 1919 tarihli bildiride, Temsilci Kurul üyelerinin isim ve kimlikleri şöyle yazılmıştı:1
Kongre başkanı Mustafa Kemal, temsil kurulunun da başkanı idi. Kurulun üyesi dokuz kişi hiçbir vakit bir araya gelip birlikte çalışmadı.2 Rauf Bey ile Bekir Sami Bey Osmanlı Mebuslar Meclisi'ne katılmalarına kadar Mustafa Kemal ile birlikte bulundular.
Mustafa Kemal ve beraberindeki Heyet-i Temsiliye üyeleri Sivas Kongresi’ne katılmak üzere 29 Ağustos 1919’da Erzurum’dan ayrıldı; 2 Eylül 1919’da Sivas’a ulaştı.3
Temsil Heyeti, Sivas’a geldiğinde Refet Bey onuncu kişi olarak diğer üyeler tarafından heyet üyeliğine kabul edildi. Sivas Kongresi, 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında gerçekleşti.
Kongre’de Heyet-i Temsiliye, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"'nin temsil kurulu haline geldi. 11 Eylül’deki oturumda Heyet-i Temsiliye seçimi yapıldı; Erzurum Kongresi’nde seçilen eski heyet üyeleri aynen korundu; temsilcileri bulunmayan yörelerden seçilen yeni üyelerle heyetin üye sayısı 15’e çıkarıldı. Başkanlık görevi Mustafa Kemal’e verildi. Heyete geçici hükûmet kurma görevi verildi.
Sivas Kongresi ile Temsil Heyeti’ne katılan üyeler şunlardır:
Heyet-i Temsiliye’nin üye sayısı 16 kişiye çıkmış olsa da toplantılar ve kararlar 5-6 en fazla 10 kişi ile gerçekleşmiştir.4
Heyet, kongreden sonra 108 gün Sivas’ta kaldı. Ankara’da oluşturulacak millet meclisi için tüm yurtta seçimlerin yapılması ile ilgilendi. 20-22 Ekim tarihinde Ali Rıza Paşa hükûmeti ile Amasya’da görüşme yaptı; bazı isteklerini İstanbul hükûmetine kabul ettirdi; meclisin Ankara’da toplanmasını karara bağladı. 18 Aralık 1919’da Ankara’ya gitmek üzere Sivas’tan ayrıldı.
Sivas’tan Ankara’ya 27 Aralık 1919’da varan Heyet-i Temsiliye kafilesi, beşi Heyeti-i Temsiliye üyesi (Mustafa Kemal Paşa, Hüseyin Rauf Bey, Mazhar Müfit Bey, Hakkı Behiç Bey, Şeyh Fevzi Efendi) olan 19 kişiden oluşuyordu.5 Ankara’da kendilerine tahsis edilen Ziraat Mektebi’ne yerleştiler. Heyet-i Temsiliye’nin geçici merkezinin Ankara olduğunu duyuran bir bildiri yayımlandı.
Keçiören tepesi yamacındaki Ziraat Mektebi, bir süre için Heyet-i Temsiliye’nin kararagahı oldu. Heyet, yeniden açılan Osmanlı Mebusan Meclisi’ne üye olarak İstanbul’a gidecek olan mebuslarla görüşmeler yaptı. Misak-ı Milli’yi hazırladı ve Mebusan Meclisi’nde kabul edilmesini sağladı.
TBMM’nin açılmasından kısa süre önce Heyet-i Temsiliye, Ankara Garı’ndaki “Direksiyon binası” adlı yapıya taşındı. TBMM’nin açılması ile Heyet-i Temsiliye’nin görevi sona erdi.
Mecliste Mustafa Kemal Ankara Milletvekili olurken meclis başkanı olamadı.Ayrıca isteği olan Müdafaa-i Hukuk Grubu yerine Felah-ı Vatan Grubu kuruldu. Diğer Heyeti Temsiliye üyelerinden Hüseyin Rauf Bey Sivas, Bekir Sami Bey Amasya, Refet Bey İzmir, Kara Vasıf Bey Sivas, Mazhar Müfit Bey Hakkâri, Ömer Mümtaz Bey Ankara, Hüsrev Sami Bey Eskişehir, Hakkı Behiç Bey Denizli, Ratipzade Mustafa Bey Niğde delegesi olarak mecliste yer aldı.
Heyeti-i Temsiliye’nin Sivas’ta çalışmalarını sürdürdüğü dönemde halkı ve dünyayı çıkmak üzere olan savaş hakkında bilgilendirmek üzere haftada iki gün İrâde-i Milliye adlı gazete çıkarılmıştır. Sivas Kongresi’nde basın konusunun tartışıldığı 11 Eylül 1919 günü alınan kararla kurulmasına karar verilen gazete, ilk sayısını 14 Eylül 1919’da yayımladı. 10 Ocak 1920’de Hakimiyet-i Milliye Gazetesi yayına başlayıncaya Milli Mücadelenin yayın organı olma vasfını yitiren gazete, yayın hayatını 1922 sonuna kadar devam ettirdi.6
Heyet-i Temsiliye Ankara’ya taşındıktan sonra kurulun yayın organı olarak Hâkimiyet-i Milliye çıkarıldı. Haftada iki gün dört sayfa yayımlanan gazetenin ilk sayısı 10 Ocak 1920’de yayımlandı.
Orijinal kaynak: heyet-i temsiliye. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page