david hume ne demek?

David Hume (1711-1776)

İskoç Aydınlanması'nın en önemli filozoflarından biri olan David Hume, ampirizm, septisizm ve natüralizm akımlarına önemli katkılarda bulunmuştur. Epistemoloji, metafizik, etik, siyaset felsefesi ve din felsefesi gibi çeşitli alanlarda eserler vermiştir.

Temel Fikirleri:

• Ampirizm: Hume, bilginin kaynağının deneyim olduğunu savunmuştur. Ona göre zihin, doğuştan boş bir levha (tabula rasa) gibidir ve bilgi, duyusal deneyimler yoluyla elde edilir. "İnsan Doğası Üzerine Bir Deneme" (A Treatise of Human Nature) adlı eserinde, algılarımızı iki kategoriye ayırır: izlenimler (duyusal deneyimler) ve fikirler (izlenimlerin zihindeki kopyaları).

• Nedensellik Eleştirisi: Hume, neden-sonuç ilişkisinin zorunlu bir bağ olmadığını, sadece alışkanlık ve beklenti sonucu oluştuğunu savunmuştur. İki olay arasında sürekli bir birliktelik gözlemlediğimizde, zihnimiz bu olaylar arasında zorunlu bir bağ olduğunu varsayar. Ancak, bu varsayımın rasyonel bir temeli olmadığını iddia eder. Bu eleştiri, metafizik alandaki birçok inancı sarsmıştır.

• Benlik Kavramı Eleştirisi: Hume, benliğin sürekli ve değişmeyen bir öz olduğunu reddetmiştir. Ona göre, benlik, sürekli değişen algıların ve izlenimlerin bir toplamıdır. Zihnimizde sabit bir benlik algısı yoktur, sadece anlık deneyimlerin akışı vardır.

• Ahlak Felsefesi: Hume, ahlaki yargıların akıl yoluyla değil, duygular ve hisler yoluyla oluştuğunu savunmuştur. Ahlaki değerler, insanların başkalarının mutluluğuna duyduğu sempati ve empati gibi duygusal tepkilerden kaynaklanır.

• Din Felsefesi: Hume, mucizelerin olasılığına ve dinsel argümanların geçerliliğine karşı şüpheci bir yaklaşım sergilemiştir. "İnsan Anlığı Üzerine Bir Soruşturma" adlı eserinde, mucizelerin kanıtlarının her zaman yetersiz olduğunu ve doğa yasalarının ihlal edilmesinin akılcı olmadığını savunmuştur. Ayrıca, "Doğal Din Üzerine Konuşmalar" adlı eserinde, teizm'in rasyonel temelini sorgulamıştır.

Hume'un fikirleri, felsefe tarihinde derin etkiler bırakmış ve Immanuel Kant gibi düşünürleri derinden etkilemiştir. Özellikle nedensellik eleştirisi, felsefe ve bilimdeki birçok tartışmanın odak noktası haline gelmiştir.