bootloader ne demek?

# Bootloader (Önyükleyici)

**Bootloader**, bir bilgisayar sisteminin veya gömülü sistemin açılışında çalışan ilk yazılım parçasıdır. Temel görevi, işletim sistemini (OS) veya diğer gerekli yazılımları yüklemek ve başlatmaktır. Başka bir deyişle, donanım ile işletim sistemi arasında bir köprü görevi görür.

**Çalışma Prensibi:**

1.  **Donanım Başlatma:** Sistem ilk açıldığında, işlemci belirli bir adresten (genellikle ROM veya Flash bellek) çalışmaya başlar. Bu adreste bulunan bootloader kodu çalışmaya başlar.
2.  **Donanım Testi ve Ayarlama:** Bootloader, temel donanım bileşenlerini (bellek, ekran, klavye vb.) test eder ve başlatır. Gerekli sürücüleri yükler ve donanımı işletim sisteminin ihtiyaçlarına göre ayarlar.
3.  **İşletim Sistemi Yükleme:** Bootloader, işletim sistemi çekirdeğini (kernel) depolama ortamından (HDD, SSD, Flash bellek vb.) belleğe yükler.
4.  **Kontrolü İşletim Sistemine Devretme:** Bootloader, işletim sistemi çekirdeğinin çalışmaya başlaması için kontrolü ona devreder. Artık işletim sistemi çalışmaya başlamıştır.

**Önemli Görevleri:**

*   **Donanım başlatma ve yapılandırma**
*   **İşletim sistemini yükleme ve başlatma**
*   **Çoklu önyükleme (multi-boot) desteği sağlama (birden fazla işletim sistemi seçeneği)**
*   **Kurtarma ve hata ayıklama (debugging) özellikleri sağlama**
*   **Güvenlik mekanizmalarını (örneğin, güvenli önyükleme) uygulama**

**Bootloader Türleri:**

*   **BIOS Bootloader:** Eski sistemlerde kullanılan, BIOS tarafından başlatılan bootloader.
*   **UEFI Bootloader:** Daha modern sistemlerde kullanılan, UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) tarafından başlatılan bootloader.
*   **Gömülü Sistem Bootloader:** Gömülü sistemlerde (cep telefonları, akıllı cihazlar vb.) kullanılan, özel olarak tasarlanmış bootloader.

**İlgili Kavramlar:**

*   [İşletim Sistemi](https://www.nedemek.page/kavramlar/İşletim%20Sistemi)
*   [Kernel (Çekirdek)](https://www.nedemek.page/kavramlar/Kernel%20(Çekirdek))
*   [BIOS](https://www.nedemek.page/kavramlar/BIOS)
*   [UEFI](https://www.nedemek.page/kavramlar/UEFI)
*   [Gömülü Sistem](https://www.nedemek.page/kavramlar/Gömülü%20Sistem)
*   [Güvenli Önyükleme](https://www.nedemek.page/kavramlar/Güvenli%20Önyükleme)