akalazya ne demek?

Akalazya Nedir?

Akalazya, yemek borusunun (özofagus) kaslarının düzgün çalışmaması sonucu yiyecek ve sıvıların mideye geçişini engelleyen nadir bir hastalıktır. Temel olarak, yemek borusu ile mide arasındaki kapakçık olan alt özofagus sfinkteri (AÖS) yeterince gevşemez ve yemek borusu kasları da yiyecekleri aşağı itmek için normal şekilde kasılmaz (peristaltizm).

Akalazyanın temel özellikleri:

Yetersiz AÖS Gevşemesi: Alt özofagus sfinkterinin (AÖS) normalde yutkunma sırasında gevşemesi gerekirken, akalazyada bu gevşeme ya yetersizdir ya da hiç olmaz. Bu durum, yiyecek ve sıvıların mideye geçişini zorlaştırır.
Özofagus Peristaltizminin Kaybı: Normalde yemek borusu kasları dalga benzeri hareketlerle (peristaltizm) yiyecekleri mideye doğru iter. Akalazyada bu peristaltizm ya zayıflamış ya da tamamen kaybolmuştur.

Akalazyanın nedenleri:

Akalazyanın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genellikle özofagusun sinir hücrelerinde (ganglion hücreleri) hasar meydana gelmesiyle ilişkilidir. Bu hasarın nedenleri şunlar olabilir:

Otoimmün Reaksiyon: Vücudun kendi bağışıklık sisteminin sinir hücrelerine saldırması.
Viral Enfeksiyonlar: Bazı viral enfeksiyonların sinir hasarına yol açabileceği düşünülmektedir.
Genetik Faktörler: Nadir durumlarda, genetik yatkınlık rol oynayabilir.
Chagas Hastalığı: Özellikle Güney Amerika'da görülen, Trypanosoma cruzi parazitinin neden olduğu bir enfeksiyon (ancak Türkiye'de nadirdir).

Akalazyanın belirtileri:

Yutma Güçlüğü (Disfaji): En sık görülen belirtidir. Hem katı hem de sıvı gıdaları yutmada zorluk yaşanır. (https://www.nedemek.page/kavramlar/disfaji)
Göğüs Ağrısı: Yemek borusunda biriken yiyecekler veya kasılmalar nedeniyle oluşabilir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/göğüs%20ağrısı)
Regürjitasyon: Yiyeceklerin veya sıvıların ağza geri gelmesi, özellikle geceleri yatarken daha sık görülür.
Kilo Kaybı: Yetersiz beslenme nedeniyle ortaya çıkabilir.
Öksürük veya Boğulma: Özellikle regürjitasyon sonucu akciğerlere yiyecek kaçması durumunda.
Mide Yanması: AÖS'nin düzgün çalışmaması nedeniyle mide asidinin yemek borusuna kaçması sonucu oluşabilir.

Akalazyanın teşhisi:

Özofagus Manometrisi: Yemek borusu kaslarının basıncını ölçen ve akalazya için en önemli tanı yöntemidir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/özofagus%20manometrisi)
Endoskopi: Yemek borusunun iç yüzeyini görüntülemek için kullanılır ve diğer olası nedenleri (örneğin, tümör) dışlamak için önemlidir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/endoskopi)
Baryumlu Özofagus Grafisi: Röntgen filmi çekilirken baryum içeren bir sıvı içilerek yemek borusunun şekli ve fonksiyonu değerlendirilir.

Akalazyanın tedavisi:

Akalazyanın kesin bir tedavisi olmamasına rağmen, semptomları hafifletmeye ve yiyeceklerin mideye geçişini kolaylaştırmaya yönelik çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur.

İlaç Tedavisi: Kalsiyum kanal blokerleri veya nitratlar gibi ilaçlar AÖS'yi gevşetmeye yardımcı olabilir, ancak genellikle uzun vadeli çözüm sağlamazlar.
Botulinum Toksin (Botoks) Enjeksiyonu: AÖS kasına botoks enjekte edilerek kasların gevşemesi sağlanır. Etkisi geçici olabilir ve tekrarlanması gerekebilir.
Pnömatik Balon Dilatasyonu: AÖS'yi genişletmek için özel bir balon yemek borusuna yerleştirilir ve şişirilerek kaslar gerilir.
Heller Miyotomisi: Cerrahi bir yöntemdir ve AÖS kasları kesilerek gevşemesi sağlanır. Genellikle laparoskopik olarak (kapalı yöntem) yapılır ve uzun süreli rahatlama sağlayabilir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/laparoskopik%20cerrahi)
POEM (Peroral Endoskopik Miyotomi): Endoskopik bir yöntemdir ve ağızdan girilerek yemek borusunun kasları kesilir.

Önemli Not: Akalazya tanısı ve tedavisi bir gastroenteroloji uzmanı tarafından yapılmalıdır.